спадуме́н
(гр. spodumenos = спапялёны)
мінерал класа сілікатаў светла-зялёнага або бледна-ружовага колеру; руда літыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
табеля́рыя
(н.-лац. tabellaria)
каланіяльная дыятомавая водарасць класа пенатных, якая пашырана пераважна ў прэсных водах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
таксака́ра
(н.-лац. toxocara)
гельмінт класа нематодаў паразітуе ў тонкім кішэчніку сабак, лісоў, пясцоў, кошак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
танталі́т
(ад тантал + -літ)
мінерал класа вокіслаў і гідравокіслаў чорнага, буравата-чорнага колеру; руда танталу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
трыхастрангілі́ды
(н.-лац. trichostrongylidae)
сямейства гельмінтаў класа нематодаў; жывуць у страўніку жвачных, чалавека і птушак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
хрызаты́л
(ад хрыза- + гр. tilos = валакно)
мінерал класа сілікатаў, валакністая разнавіднасць серпенціну зеленавата-жоўтага колеру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эаласо́мы
(н.-лац. aeolosomatidae)
сямейства кольчатых чарвей класа малашчацінкавых; пашыраны ў азёрах, рэках, сажалках, балотах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эхінастаматы́ды
(н.-лац. echinostomatidae)
сямейства гельмінтаў класа трэматодаў, паразітуюць у стрававальным тракце жывёл і чалавека.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АНА́ЛІЗ
(ад грэч. analysis раскладанне),
спосаб (прыём) навук. пазнання праз мысленнае ці рэальнае расчляненне аб’екта пазнання (прадмета, з’явы, працэсу) на часткі і асэнсаванне іх узаемасувязі. Працэс аналізу — састаўная частка, першая ступень навук. даследавання. Канчатковы вынік — разуменне структуры аб’екта, які вывучаецца. Калі аб’ект з’яўляецца прадстаўніком пэўнага класа прадметаў, аналіз аднаго з іх дае магчымасць уявіць структуру ўсяго класа. Вынікі аналізу служаць матэрыялам для наступных ступеняў навук. пазнання — абстракцыі, абагульнення, параўнання і інш. Аналіз — рухальная сіла ў выяўленні законаў, якім падпарадкоўваецца аб’ект даследавання. Карэктнасць аналізу правяраецца процілеглым яму прыёмам — сінтэзам. Калі пры гэтым выяўляецца супярэчнасць, аналіз паўтараецца з вылучэння новых гіпотэз аб структуры і ўласцівасцях састаўных частак аб’екта вывучэння. Калі паўторны аналіз паказаў неадольнасць супярэчнасцяў, то для выяўлення структуры аб’екта неабходны новы падыход. У логіцы сістэмны аналіз выкарыстоўваецца з часоў Арыстоцеля. Са з’яўленнем сімвалічнай логікі, кібернетыкі і семіётыкі выпрацавана найб развітая форма лагічнага аналізу — пабудовы фармалізаваных моў.
Літ.:
Пузиков П.Д. Анализ и синтез — от мысли к вещи. Мн., 1969;
Андреев М.Д. Диалектическая логика. М., 1985;
Hintikka J., Remes U. The method of analysis. Dordrecht;
Boston, 1974.
В.М.Пешкаў.
т. 1, с. 333
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
цэ́нзар, ‑а, м.
1. У старажытным Рыме — службовая асоба, якая ведала цэнзам (у 1 знач.), сачыла за паступленнем падаткаў, ажыццяўляла нагляд за норавамі і пад.
2. Службовая асоба, якая ажыццяўляе цэнзуру (у 2 знач.). — Калі праз дзве гадзіны цэнзар не прыйдзе канфіскоўваць кнігу, значыць яе можна пускаць у людзі. С. Александровіч. Рэвалюцыйная дзейнасць Міцкевіча ў 1848–1849 гадах абвастрыла пільнасць царскіх цэнзараў. Лойка. // Уст. У бурсе — вучань, абавязаны сачыць за паводзінамі класа.
[Ад лац. censor.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)