уво́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; незак.
1. Незак. да увесціся.
2. Уст. Ісці ў царкву з дзіцём на ўводзіны (у 3 знач.). Маладзіцы мелі розныя тэрміны: каму трэба было «уводзіцца» каля сёмухі, каму каля Пятра, каму на каляды, а хто яшчэ і зусім не вытрымаў свой тэрмін. Колас.
3. Зал. да уводзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Караку́лька ’ручка касы’ (БДА), укр. каракуля ’ручка каля рала’, параўн. рус. каракули ’крывое дрэва’, няяснага паходжання (Фасмер, 2, 192). Супраць цюрк. этымалогіі Фасмера ЕСУМ, 2, 385.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ля́балацце, ляболацце, ля́балаць, лябалотнічча, ляву́збалаць, ля́збалацце, лябалоцічча, ляпоўзбалацішча, ляўзкалю́балацце, ля́ўзбалацце ’сенажаць, лес, кусты каля балота’ (слаўг., Яшк.). Да ля 2 + з‑ (‑уз‑, ‑паўз‑) і балота (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыко́пак ’малая ўкладка сена на сенажаці’ (нясвіж., ЛА, 2), пріко́пык ’невялікая капа, складзеная асобна або каля вялікай капы ці стога’ (Юрч., Мат. Маг.). Да капа́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прэз ’праз’ (Нас., Бес., Доўн.-Зап., Чародейство), параўн. і ст.-бел. пресь ’каля, праз, паўз, міма’ (Ст.-бел. лексікон). Улічваючы лінгвагеаграфію слова, — з польск. przez ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стручо́к ‘пеніс у хлопчыка’: каля карчоў рачок і ўхопіцца за стручок (Барадулін, Дуліны ад Барадуліна, 2004, 176). Укр. аргат. стручо́к ‘тс’. Відаць, да струк 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́шаль, ‑я, м.
Мера ёмістасці сыпкіх цел у Англіі, ЗША і ў некаторых іншых краінах (каля 36 л). Бушаль пшаніцы.
[Англ. bushel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бязма́ла, прысл.
Разм. Без малога, амаль, каля. Было бязмала тры гадзіны дня. □ З поля сабраў [мужык] вось Коп пяць бязмала. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аднару́кі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адну руку. Каля самае брамы брыгаднага двара Хрысцюка аклікнуў начны вартаўнік, аднарукі Кастусь Парфёнчык. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закарчане́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Вельмі азяблы, здранцвела ад холаду. [Арцыховіч] апынуўся.. каля цёплай батарэі і, абняўшы яе закарчанелымі рукамі, сцішыўся. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)