усмакта́ць, усмакчу, усмокчаш, усмокча; зак., што.

Увабраць у сябе, паглынуць. У нізінах на лузе жывым срэбрам паблісквае вада: зямля яшчэ яе ўсю не ўсмактала. Сабаленка. // Засмактаць. Гадзіну таму назад нас хацелі затрымаць у лесе нанач зыбучыя пяскі, якія патрапілі ўсмактаць у сябе колы машыны амаль дарэшты. Пестрак. Мокрая зямля ўсмактала ў сябе скрыню, і тая аніяк не паддавалася з месца. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

знямо́жаны, ‑ая, ‑ае.

Даведзены да знямогі; стомлены, знясілены. Перад вачамі плылі кругі, зямля цягнула да сябе зняможанае цела Міхаіла. Самуйлёнак. // Які выражае знямогу. Зняможаны твар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзірване́ць, ‑ее; незак.

Зарастаць травой, пакрывацца дзёрнам, дзірваном (у 1 знач.). На пясках з’яўляецца травяная расліннасць, пясок дзірванее. Чорны. Дзірванела пакінутая багатымі фальваркоўцамі зямля. Бажко.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тужэ́ць, ‑эе; незак.

Станавіцца тугім, больш тугім (у 1–3 знач.). Як сцякла вада і тужэла зямля, абмытае каменне на ўзлеску блішчэла пад сонцам. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уя́лавець, ‑ее; зак.

Разм. Зарасці пустазеллем, травой (пра зямлю, поле). За тры гады зямля ўялавела, але палянка вельмі прыдалася, каб на ёй слаць лён. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Паля́дак ’поле на месцы выкарчаванага лесу’ (Касп., Бяльк.), паляд ’абложная зямля’ (ДАБМ, 858). Канфіксальны і прэфіксальны дэрываты ад ляда (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

геа-

(гр. ge = Зямля)

першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцце «звязаны з Зямлёй, з навукай аб Зямлі».

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ландта́г

(ням. Landtag, ад Land = зямля + Tag = сход)

выбарны орган самакіравання адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак — зямель у Германіі і Аўстрыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

стэнаэдафі́чны

(ад стэна- + гр. edaphos = зямля);

с-ыя арганізмы — арганізмы, прыстасаваныя да жыцця толькі на пэўнай глебе (параўн. эўрыэдафічны).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

тэрако́та

(іт. terra cotta = літар. абпаленая зямля)

жоўтая або чырвоная абпаленая гліна і непаліваныя вырабы з яе; разнавіднасць керамікі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)