не́калішні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Які быў калісьці раней, у мінулым; былы. — Некалішні Мінск быў звычайны губернскі горад... Васілевіч. За горадам яны пайшлі не па шасэ, а па сцежцы.. ў хвойнік побач з пасёлкам, які ў некалішнія часы быў месцам гулянак гарадской і пасялковай моладзі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбудава́цца, ‑дуюся, ‑дуешся, ‑дуецца; зак.
Разм. Будуючыся, вырасці, пашырыць сваю плошчу. Пасля вайны горад разбудаваўся. Шамякін. За апошнія гады камбінат гэтак разбудаваўся, што на ўскраіне горада заняў вялізны квартал. Сабаленка. // Абзавесціся новымі будынкамі. [Аляксей:] — [Мікола] разбудаваўся, сад пасадзіў навокал сялібы і зажыў, нібы той пан. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сва́стыка, ‑і, ДМ ‑тыпы, ж.
Знак у выглядзе крыжа з загнутымі пад прамым вуглом канцамі — эмблема германскага фашызму (першапачаткова культавы знак некаторых старажытных рэлігій). Горад жыў сваім адасобленым жыццём, далёкім і незразумелым для ўсіх, хто .. фашысцкай свастыкай прыкрыў спустошаныя душы і сэрцы. Лынькоў.
[Санскр.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; незак., што і без дап.
Складаць у стог, стагі (салому, сена і пад.). [Міша:] — Навошта мне горад? Я люблю зямлю. Люблю сена стагаваць. Мыслівец. Араў і стагаваў гадамі, Не для сябе, не для радні, — Пасталі доўгімі радамі Твае [хлебароб] цяжкія працадні. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уме́лец, ‑льца, м.
Разм. Умелы працаўнік, майстар. Знаходкі сведчылі, што ў горадзе ўжо ў той час былі высока развіты рамёствы, горад славіўся сваімі ўмельцамі-майстрамі. Хадкевіч. [Сярмяжка] працуе з той увішнасцю, з той віртуознасцю сапраўднага ўмельца, якія нават старонняга назіральніка не могуць не скарыць. Дадзіёмаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
spoils [spɔɪlz] n. pl.
1. the spoils вае́нная здабы́ча, трафе́і; нарабава́нае дабро́;
give a town up to spoils адда́ць го́рад на рабава́нне
2. дзяржа́ўныя паса́ды, які́я раздаю́цца прыхі́льнікам па́ртыі, што вы́йграла вы́бары
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
падкі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.
1. каго-што. Кінуць (уверх ці пад што-н.).
П. сякеру пад лаўку.
2. што і чаго. Кінуўшы, дадаць.
П. вугалю ў топку.
3. каго-што і чаго. Даць, паслаць дадаткова (разм.).
П. рэзервы на фронт.
П. машыну дроў.
4. каго-што. Употай пакласці каля каго-, чаго-н., падлажыць.
П. лістоўку.
5. каго-што. Падвезці, давезці (разм.).
П. на машыне ў горад.
|| незак. падкіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і падкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
накірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.
1. каго-што. Вызначыць, надаць кірунак руху каму-, чаму-н.
Н. машыны ў горад.
2. Сканцэнтраваць што-н. на кім-, чым-н., супраць чаго-н.
Н. усе сілы на выкананне задання.
Н. увагу.
3. каго-што. Паслаць, адправіць, даць прызначэнне.
Н. хворага да ўрача.
4. каго (што). Даючы парады, навучыць чаму-н. добраму.
Н. на правільны шлях.
|| незак. накіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. накірава́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Стамбу́лка ‘турэцкая люлька з доўгім цыбуком’ (Нас.), ‘палка (для апоры пры хадзьбе); указка’ (Нас., Шпіл.). Параўн. польск. stambułka ‘турэцкая люлька’, ‘пукатая бутэлечка’, рус. стамбу́лка ‘турэцкая люлька’. Вытворнае ад Стамбул; назва горада паходзіць з новагрэч. Στημπόλι ад выразу εἰς τήν Πόλιν ‘у горад’, г. зн. Канстанцінопаль. Гл. Фасмер, 3, 744 з літ-рай. На падставе прызнака ‘доўгі’ ўтвораны стамбо́ль ‘мужчына высокага росту’ (слонім., Сл. рэг. лекс.), стамбулі́кі ‘кветкі на высокай сцябліне’ (Арх. Федар.), што не выключае ўплыву літ. stámbas ‘кветканоснае сцябло’, параўн. стамбы́ ‘кветаносныя сцяблы’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гра́на Лінія, рыска, праведзеная на зямлі, ад якой дзеці пры гульні ў лапту дзеляць месца на «горад» і «поле» (Тур.). Тое ж чарта́, лі́нія, чур (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)