серо́зны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які выдзяляецца абалонкай, што высцілае ўнутраныя поласці цела (брушыну, плеўру і пад.); сываратачны. Серозная вадкасць. // Які мае адносіны да выдзялення вадкасці абалонкай унутраных поласцей цела, увільготніваецца гэтай вадкасцю. Серозная поласць.
•••
Серозная абалонка — тонкая абалонка, што высцілае ўнутраныя поласці цела і органы, якія знаходзяцца ў іх.
[Ад лац. serum — сываратка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ві́рус ’дробныя мікраарганізмы, якія выклікаюць заразныя захворванні’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 88) < лац. virus ’яд, слізь, вязкая вадкасць, сок’. У значэнні ’вірус’ рус. слова ўжываецца з канца XIX ст.; да гэтага часу лац. virus азначала ’яд’; ’арганізм, які перадаваў хваробу пры непасрэдным кантакце’ (Шанскі, 1, В, 104). Сюды ж вірусны, вірусалогія.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АЦЭТАЛЬДЭГІ́Д,
альдэгід воцатнай кіслаты, CH3CHO. Мал. м. 44,05. Бясколерная вадкасць з рэзкім пахам, tкіп 20,2 °C, шчыльн. 0,78·103 кг/м³, змешваецца з вадой і арган. растваральнікамі. У прысутнасці мінер. кіслот утварае цыклічны трымер—паральдэгід і тэтрамер—метальдэгід. Атрымліваюць каталітычным акісленнем ацэтылену ці прапілену. Выкарыстоўваюць у вытв-сці воцатнай кіслаты, воцатнага ангідрыду, этылацэтату, хларалю, поліацэталяў і інш.
т. 2, с. 163
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВО́ЦАТНЫ АНГІДРЫ́Д,
ангідрыд воцатнай кіслаты (CH3CO)2O. Бясколерная вадкасць з рэзкім пахам, шчыльн. 1083 кг/м³ (20 °C), tкіп 139,9 °C. У гарачай вадзе пераўтвараецца ў воцатную кіслату, гарыць (т-ра загарання 40 °C). Выкарыстоўваецца ў вытв-сці ацэтылцэлюлозы, фарбавальнікаў, пахучых рэчываў і лек. сродкаў. Таксічны, раздражняе вочы і дыхальныя шляхі, выклікае апёкі скуры, ГДК 5·10-4%.
т. 4, с. 281
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
вы́парыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.
1. што. Ператварыць у пару.
В. вадкасць.
2. што. Згусціць, ачысціць, ператвараючы лішнюю вільгаць у пару.
В. соль (здабыць з салёнай вады).
3. каго (што). Добра папарыць венікам у лазні.
4. каго-што. Парай знішчыць або ачысціць.
В. дзежку.
В. прусакоў.
|| незак. выпара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і выпа́рваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выпарэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і выпа́рванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сімпаты́чны², -ая, -ае (спец.).
1. Які мае адносіны да аддзела вегетатыўнай нервовай сістэмы.
С. нерв.
2. Які ўзнікае на іншых, блізкіх або сіметрычна размешчаных участках.
Сімпатычныя болі ў зубах.
3. Які аслабляе боль у хворага (пра нейтральныя лекавыя сродкі).
Сімпатычныя прэпараты.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
Сімпатычная нервовая сістэма (спец.) — аддзел нервовай сістэмы, які ўдзельнічае ў рэгуляванні кровазвароту, абмену рэчываў і іншых функцыях арганізма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
акта́н
(ад лац. octo = восем)
насычаны вуглевадарод, бясколерная вадкасць, якая змяшчаецца ў нафце і бензіне, з’яўляецца кампанентам маторнага паліва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гекса́н
(ад гр. heks = шэсць)
насычаны вуглевадарод, які змяшчае ў малекуле шэсць атамаў вугляроду, бясколерная вадкасць; выкарыстоўваецца як растваральнік.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
марына́д
(фр. marinade)
1) вадкасць з воцатам, алеем і вострымі прыправамі, якой заліваюць прадукты пры марынаванні;
2) марынаваны прадукт.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
метылэтылкето́н
(ад метыл + этыл + кетон)
хімічнае злучэнне класа кетонаў, бясколерная вадкасць; выкарыстоўваецца як растваральнік і сыравіна ў арганічным сінтэзе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)