Ві́льгаць ’сырасць, макрата; вада, вадкасць’ (БРС, КТС, Нас.; КЭС, лаг.; Мал., Бяльк., Шат., Касп.); ’адліга’ (Нас.). Укр. ві́льгість ’вільгаць, сырасць’. Лексема запазычана з польск. wilgoć ’тс’ (Шатэрнік, 46; Пальцаў, Лекс. і грам., 38; Цвяткоў, 60) ці дакладней са ст.-польск.: ст.-бел. вилкость (з XV ст.) ст.-польск. wilkość (Карскі, Труды, 310). У сучаснай бел. мове маецца вельмі шмат новаўтварэнняў з пачатковым вільгаць‑: вільгатнець, вільгацеабмен, вільгацеаддача, вільгацелюбівы, вільгацепадʼёмны, вільгаціць, вільгацеёмістасць, вільгацястойкі, вільгацяўстойлівы і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збе́гчы, збягу́, збяжы́ш, збяжы́ць; збяжы́м, збежыце́, збягу́ць; збег, -гла; збяжы́; зак.
1. з чаго. Бягом спусціцца ўніз.
З. ўніз па лесвіцы.
2. Знікнуць тайком, уцячы.
З. з палону.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы (пра вадкасць).
Вада збегла ў канаву.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікнуць, прапасці (пра ўсмешку, чырвань і пад.).
Усмешка збегла з твару.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пераліцца цераз край пры кіпенні.
Увесь накіп збег.
|| незак. збяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Сцежка збягае да ракі (перан.: спускаецца).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разлі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., разалье́цца і разліе́цца; разліўся, -ліла́ся, -ло́ся; разліся; зак.
1. Выліцца часткова або поўнасцю; расплюхацца.
Малако разлілося.
2. Размеркавацца па розных пасудзінах (пра вадкасць).
3. Заліць якую-н. прастору, паверхню чаго-н., расцячыся; выйсці з берагоў.
Рака разлілася.
4. перан. Разысціся, разнесціся ва ўсе бакі, па ўсёй прасторы чаго-н., у межах чаго-н.
Разлілася песня ў прасторы.
|| незак. разліва́цца, -а́ецца.
|| наз. разлі́ў, -ліву, м. (да 2—4 знач.) і разліццё, -я́, н. (да 1—3 знач.).
Разліццё жоўці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
klären
1.
vt
1) высвятля́ць, выраша́ць
2) тэх. ачышча́ць, адсто́йваць (вадкасць)
3) расчышча́ць (лес)
2.
(sich)
1) праясня́цца (пра надвор’е)
2) высвятля́цца
3) ачышча́цца, адсто́йвацца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
акры́лавы
(ад акрыл);
а-ая кіслата — арганічнае злучэнне аліфатычнага рада, бясколерная вадкасць, якая выкарыстоўваецца для сінтэзу штучных смол, як кампанент друкарскіх фарбаў, лакаў і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
алеі́н
(ад лац. oleum = алей)
сумесь гліцэрыны з алеінавай кіслатой, бясколерная вадкасць, якая ўваходзіць у склад раслінных і жывёльных алеяў раслінных алеяў і жывёльных маслаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
асто́яцца, астоюся, астоішся, астоіцца; зак.
1. Стаць спакойным, перастаць калыхацца (звычайна пра вадкасць). Вада перастала кіпець, астоялася, і тады на дне бляшанкі Антон Ягоравіч убачыў зусім зялёныя жытнія зярняткі. Чыгрынаў. Там вырывалася з балота Жоглаўка — рака-крыніца, варушыла ваду, не давала астояцца. Пташнікаў.
2. Утрымацца на нагах. Кірэй захістаўся, паліцаі памкнуліся падтрымаць яго, але ён адпіхнуў іх рукі, сабраў апошнія сілы і астояўся. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ліць, ‑лью, ‑льеш, ‑лье; заг. вылі; зак., што.
1. Прымусіць вадкасць выцечы; выплюхнуць. Выліць ваду з вядра. Выліць малако ў каструлю.
2. перан. Даць выйсце якім‑н. пачуццям, выказаць што‑н. Выліць боль. Выліць гнеў. Выліць думкі. □ Васіль Ціханавіч гаварыў многа і доўга, здавалася, хацеў выліць усё, што, як цяжкі груз, ляжала на душы. Сіўцоў.
3. Зрабіць што‑н. шляхам ліцця. Выліць дэталь для машыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узлі́ць, узалью, узальеш, узалье; узальём, узальяце і ‑лью, ‑ліеш, ‑ліе; ‑ліём, ‑ліяце; пр. узліў, ‑ліла, ‑ло; заг. узлі; зак., што і чаго.
Разм. Лінуць якую‑н. вадкасць па паверхню чаго‑н. Узліць масла на скавараду. □ Пра свае забыўшы мукі, Усхапілася [Кацярына] тады. Кубак трапіўся пад рукі, Узліла на твар вады. Броўка. Хлапчукі, зачарпнуўшы ў рэчцы конаўку вады, узлілі на вогнішча і паварушылі яго альховымі дубцамі. Ус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускаламу́ціць, ‑мучу, ‑муціш, ‑муціць; зак.
1. што. Зрабіць каламутным; замуціць (ваду, вадкасць). Першыя купальшчыкі так ускаламуцяць ваду, што ніхто не захоча больш лезці. Пальчэўскі.
2. перан.; каго-што. Вывесці са стану спакою, усхваляваць. Гэты чалавек не толькі нечым кінуўся.. [Галі] ў вочы. Сваім праніклівым позіркам, здавалася, ён зірнуў ёй у душу і там усё ўскаламуціў, узрушыў. Сабаленка. Страшна.. [Антанюку] парушыць свой пенсіянерскі спакой, ускаламуціць абывацельскую самазадаволенасць жонкі, дачок. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)