запа́льнік, ‑а, м.

Запал ​1 (у 1 знач.). [Падрыўнікі] ішлі і прымацоўвалі да галовак рэек толавыя шашкі з запальнікамі. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

sabre [ˈseɪbə] n.

1. ша́бля, ша́шка;

a sabre blade кліно́к ша́шкі

2. пала́ш;

rattle the sabre бра́згаць збро́яй

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

эфе́с, ‑а, м.

Ручка халоднай зброі (шаблі, шпагі і пад.). — Падай сюды карабіны! — закрычаў казак і схапіўся за эфес шашкі. Лобан.

[Ад ням. Gefäß.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Варца́бы ’шашкі’ (Нас.). Ст.-бел. варцабы (з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). З польск. warcaby (аб польск. слове гл. Брукнер, 601; Махэк₂, 700).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гарца́бкі ’самаробныя гузікі з дрэва’ (Сцяшк.: гарца́пкі). Таго ж паходжання, што і арца́бы, варца́бы ’шашкі’ (Нас.), гл. Значэнне ’гузікі’ вынік пераносу, метафарызацыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

запрато́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак. (разм.).

1. каго-што. Далёка або невядома куды схаваць, падзець.

І куды ён запраторыў шашкі?

2. перан., каго (што). Заслаць куды-н., адкуль цяжка выбрацца, вызваліцца.

З. каго-н. у глуш.

|| незак. запрато́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

трыктра́к, ‑а, м.

Даўняя гульня, у якой двое ігракоў перасоўваюць па дошцы шашкі насустрач адзін другому адпаведна ачкам, што выпалі на падкідным кубіку.

[Фр. trictrac.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эфе́с

(ням. Gefäß)

ручка, дзяржанне шаблі, шашкі, шпагі, якая насаджваецца на шыйку клінка.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

на́гала нареч.

1. на́голо́;

астры́гчы н. — остри́чь на́голо́;

2. наголо́;

трыма́ць ша́шкі н. — держа́ть ша́шки наголо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

то́лавы, ‑ая, ‑ае.

1. Зроблены з толу. Толавыя шашкі. // Уласцівы толу. Чабаровы водар перабіваў кіслы голавы пах, які кружыў галаву. Алешка.

2. Звязаны з вытворчасцю толу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)