студзі́ць, студжу́, сту́дзіш, сту́дзіць; сту́джаны; незак., што.
1. Рабіць халодным, даваць астыць.
С. чай.
2. Марозіць, халадзіць; астуджваць, выпускаючы цяпло.
С. хату.
Холад студзіць ногі.
Апёкшыся на малацэ, і ваду будзеш с. (прыказка).
|| зак. астудзі́ць, астуджу́, асту́дзіш, асту́дзіць; асту́джаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
про́халадзь, ‑і, ж.
Абл. Адносны, умераны холад; халадок. Ад балота патыхала прохаладдзю і сырасцю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прахапі́ць разм (пра холад) durchdríngen* vt, durch Mark und Bein dríngen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пракалаці́ць, ‑калоціць; зак., каго.
Калаціць некаторы час (пра холад, страх і пад.). Ліхаманка пракалаціла яго ўвесь дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прахало́да ’свежасць паветра’, про́халадзь ’халадок, умераны холад’ (ТСБМ). Укр. прохоло́да, рус. прохла́да ’тс’ (< ц.-слав. прохладъ ’прахалода, свежасць’; гл. Фасмер, 3, 385). Дэрыват з суф. ‑а ад прахалодаць ’астыць’, параўн. укр. прохолодати. Далей да холад, параўн. ахало́на (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адчу́жанасць, ‑і, ж.
Стан адчужанага; адсутнасць блізкасці, давер’я, разумення; адасобленасць, халоднасць у адносінах. Душу.. [Рыгора] паступова агортваў холад адчужанасці, адзіноцтва. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накале́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.
Разм. Знаходзячыся доўга на холадзе, на марозе, моцна азябнуць, намерзнуцца. Накалецца на полі ў холад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сту́жа ‘холад, халадэча; сцюжа’ (Нас., Бяльк., ТС; маз., Яшк. Мясц.). Гл. сцюжа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зю́зя (дзіцяч.) ’холад’ (Нас., Шат.; брэсц., Нар. лекс.), ’агонь’ (Сл. паўн.-зах., прыклад: «не ідзі, там зюзя» не пацвярджае значэнне). Рус. дыял. дзіцяч. зюзя ’холад’, укр. «змерз як зюзя»? Анаматапея ці аформленае пад дзіцячую фанетыку сцюжа. ’Агонь’ (калі так) — энантыясемічны перанос паводле функцыянальнай падобнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стынь ‘холад, халадэча’ (ТСБМ, Юрч., Мат. Маг.). Аддзеяслоўны назоўнік ад стынуць, гл. стыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)