правасхадзі́цельства, ‑а, н.

1. У дарэвалюцыйнай Расіі — тытулаванне некаторых вышэйшых чыноў і іх жонак (ужывалася з займеннікамі «ваша», «яго», «яе», «іх»).

2. Ужываецца ў сучаснай дыпламатычнай мове як форма звароту да кіраўнікоў і членаў урада замежных дзяржаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саракаго́ддзе, ‑я, н.

1. Тэрмін, прамежак часу ў сорак гадоў. Параўнальна мала зроблена за мінулае саракагоддзе і ў галіне даследавання сістэмы словаўтварэння ў сучаснай беларускай мове. Суднік.

2. Гадавіна якой‑н. падзеі, здарэння, што адбыліся сорак гадоў таму назад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ага́

(тур. aga)

1) вайсковы тытул у Асманскай імперыі;

2) ветлівы зварот у сучаснай Турцыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Во́тчыннік ’спадчынны ўладальнік’ (БРС, Нас.). Рус. во́тчинник ’тс’. Да вотчына (гл.). У сучаснай бел. мове з’яўляецца запазычаннем з рус. (Крукоўскі, Уплыў, 28).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

спардэ́к, ‑а, м.

Верхняя лёгкая палуба на трохпалубных суднах 19 і пачатку 20 стст. або палуба сярэдняй надбудовы на суднах сучаснай канструкцыі. [Лорда] можна было бачыць на спардэку, дзе ён раз і другі, нягледзячы ні на якое надвор’е, акуратна пахаджваў паўз абодва барты. Лынькоў.

[Англ. spar-deck.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неамальтузія́нства

(ад неа- + мальтузіянства)

кірунак у сучаснай сацыялогіі, які мадэрнізуючы ідэі мальтузіянства, намагаецца апраўдаць супярэчнасці сучаснага грамадства.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фенаменало́гія, ‑і, ж.

1. Суб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у сучаснай буржуазнай філасофіі, прадстаўнікі якога даводзяць, што свядомасць мае свой незалежны ад рэчаіснасці змест, а прадметы аб’ектыўнай рэальнасці (феномены) з’яўляюцца толькі сімваламі гэтага зместу.

2. У ідэалістычнай філасофіі Гегеля — вучэнне пра феномены свядомасці і формы развіцця духу.

[Ад грэч. pheinomenon — тое, што з’яўляецца і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паранарма́льны

(ад гр. para = каля + лац. normalis = урэгуляваны)

які мае незвычайныя, не растлумачаныя сучаснай навукай, праяўленні.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Арыента́цыя. У сучаснай форме замацавалася пад рускім уплывам; раней зафіксавана форма оръентацыя, якая адлюстроўвае, магчыма, польскі ўплыў (Яруш.). Крыніцай слова, аформленага на славянскі лад, з’яўляецца франц. orientation ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

у́нцыя, ‑і, ж.

1. Мера вагі ў Старажытным Рыме, а таксама ў сучаснай Англіі і шэрагу краін Лацінскай Амерыкі.

2. Адзінка аптэкарскай вагі (у Расіі роўная 29,86 г), якая выкарыстоўвалася да ўвядзення метрычнай сістэмы.

3. Назва розных старадаўніх залатых манет у некаторых краінах Еўропы і Лацінскай Амерыкі.

[Лац. uncia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)