кручкатво́рства, ‑а, н.

Неадабр. Наўмыснае выкарыстанне ўсякіх дробязей, фармальнасцей для зацягвання, заблытвання судовых і адміністрацыйных спраў з карыслівай мэтай. — Хто б ён ні быў і чым бы ён ні кіраваўся, а ён чалавек небяспечны, крамольнік, гэта ясна, прайдоха, не пазбаўлены юрыдычнага кручкатворства, праўда, наіўнага. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каса́цыя, ‑і, ж.

1. Абскарджанне і перагляд вышэйшым судом судовых рашэнняў і прыгавораў, якія яшчэ не ўступілі ў сілу. Касацыя прысуду.

2. Разм. Заява аб пераглядзе рашэння суда. Падаць касацыю.

3. Прызнанне выбараў несапраўднымі і адмена іх у выніку парушэння канстытуцыі або выбарчага закона. Касацыя выбараў.

[Ад лац. cassatio — адмена, знішчэппе.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

юсты́цыя

(лац. justitia = справядлівасць, законнасць)

1) правасуддзе, судаводства;

2) сістэма судовых устаноў (напр. міністэрства юстыцыі).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

інста́нцыя

(лац. instantia = непасрэдная блізкасць)

ступень, звяно ў супадпарадкаванні дзяржаўных, прафсаюзных, судовых і іншых органаў (напр. вышэйшая і., судовая і.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

юры́ст

(ням. Jurist < с.-лац. jurista, ад лац. jus, juris = права)

спецыяліст у галіне юрыспрудэнцыі, дзеяч судовых органаў.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

а́рышт

(польск. areszt, ад с.-лац. arrestum)

1) узяцце пад варту, пазбаўленне волі, 2) забарона карыстацца якой-н. маёмасцю паводле рашэння судовых органаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ДВАРАНІ́Н,

1) у ВКЛ і Рэчы Паспалітай шляхціц, які служыў пры двары вял. князя ці караля (Д. гаспадарскі, Д. яго каралеўскай мосці). Зрэдку такая пасада існавала і пры дварах магнатаў. Вядомы з 15 ст. Звычайныя функцыі — выкананне розных спец. даручэнняў вял. князя, перш за ўсё судовых.

2) У Расійскай дзяржаве (з канца 18 ст. і ў Беларусі) прадстаўнік дваранства.

т. 6, с. 75

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

арыштава́ць

(польск. aresztować, ад с.-лац. arrestare)

1) узяць пад варту, пазбавіць волі;

2) забараніць распараджацца чым-н. паводле рашэння судовых органаў (а. маёмасць).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

інста́нцыя

(лац. instantia = непасрэдная блізкасць)

ступень, звяно ў супадпарадкаванні дзяржаўных, прафсаюзных, судовых і іншых органаў (напр. вышэйшая і., судовая і.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

працэ́с, ‑у, м.

1. Паслядоўная змена якіх‑н. з’яў, ход развіцця чаго‑н. Літаратура — заўсёды працэс, і на яе развіццё ўплывае нават тое, што супярэчыць яе асноўнаму напрамку... Навуменка. Хацелася мець здымкі такія, якія адлюстроўвалі б увесь працэс працы на агародзе і ў садзе. Сабаленка. // Сукупнасць паслядоўных дзеянняў, накіраваных на дасягненне пэўнага выніку. Тэхналагічны працэс. □ Цярпліва тлумачыў дзед Петрыку працэс рамонтных работ. Шынклер.

2. Актыўнае развіццё хваробы. Запаленчы працэс. □ Кансіліум выявіў у Давіда адкрыты працэс сухотаў. Машара.

3. Спец. Парадак разбору судовых спраў. Грамадзянскі працэс. // Разбор справы судом. Паказальны судовы працэс. □ Працэс пачаўся з апытання абвінавачаных. Ліс. У перапоўненай вялізнай зале Ідзе працэс над бандаю забойцаў. Гілевіч.

•••

Спаборны судовы працэс (спец.) — парадак разгляду судовых спраў, пры якім разбор справы адбываецца пры ўзаемным удзеле бакоў.

У працэсе чаго — у ходзе, у час здзяйснення чаго‑н.

[Ад лац. processus — цячэнне, ход.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)