ГРУШЭ́ЎСКІ Аляксандр Сяргеевіч
(1877, г. Уладзікаўказ, Расія — 1943),
украінскі гісторык. Брат М.С.Грушэўскага. Скончыў Кіеўскі ун-т. Гал. яго працы прысвечаны гісторыі паўд.-бел. зямель у феад. эпоху. У манаграфіі «Пінскае Палессе» [ч. 1. «Нарыс гісторыі Турава-Пінскага княства XI—XIII стст.» (Кіеў, 1901); ч. 2. «Тураў, Гарадок і Пінск у складзе Вял. кн. Літоўскага. Пінскае староства каралевы Боны. XIV—XVI стст. Пінскія акты XV—XVI стст.» (Кіеў, 1903)] на падставе летапісных звестак і актавых матэрыялаў прасачыў паліт. гісторыю рэгіёна, працэсы развіцця феад. адносін, гасп. і прававое становішча розных груп насельніцтва, гісторыю правасл. царквы на Палессі. Гарадам ВКЛ прысвечаны даследаванні Грушэўскага «Павіннасць гарадавой працы ў Вялікім княстве Літоўскім» (Петраград, 1914) і «Гарады Вялікага княства Літоўскага ў XIV—XVI стст.» (Кіеў, 1918).
т. 5, с. 468
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАЛУБО́ВІЧ Генадзь Міхайлавіч
(19.9.1934, с. Вялешына 1-е Капыльскага р-на Мінскай вобл. — 24.4.1992),
бел. графік. Засл. работнік культуры Беларусі (1981). Скончыў Маскоўскі паліграф. ін-т (1966). У 1972—90 працаваў у выд-ве «Беларусь» (з 1980 гал. мастак). Аформіў кнігі: «Ленін у выяўленчым мастацтве Беларусі» (1978), «Лічбы на сэрцы» М.Савіцкага (1980), «Жывапіс Беларусі XII—XVIII стст.» (1980), «Я.Колас у творчасці мастакоў» і «Я.Купала ў творчасці мастакоў» (абедзве 1982; усе разам з М.Ганчаровым); «Пластыка Беларусі XII—XVIII стст.» (1983), «Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва Беларусі XII—XVIII стст.» (1984) і інш.
Л.Ф.Салавей.
т. 4, с. 472
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ра́дца, -ы, мн. -ы, -аў, м.
1. Той, хто раіць, дае параду (у 1 знач.), дарадца, дарадчык.
2. Выбарны член ад багатых гарадскіх вярхоў у раду (магістрат) у Беларусі ў 14—18 стст. (гіст.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цалава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (гіст.).
1. У Расіі 15—18 стст.: службовая асоба, абавязкамі якой былі збор падаткаў і выкананне некаторых судовых і паліцэйскіх функцый.
2. Прадавец віна ў шынку ці карчме.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усяле́нскі, ‑ая, ‑ае.
Уст. Сусветны.
•••
Усяленскія саборы — а) агульнацаркоўныя з’езды прадстаўнікоў вышэйшага духавенства хрысціянскай царквы (4–8 стст.); б) з’езды біскупаў каталіцкай царквы, што склікаліся рымскім панам для вырашэння царкоўных пытанняў (10–20 стст.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спа́льнік, ‑а, м.
Уст. Прыдворны чын у Рускай дзяржаве 15–17 стст.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́нец, ‑нца, м.
Часовае палявое ўмацаванне ў Расіі ў 17–19 стст.
[Польск. szaniec ад ням. Schanze.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асве́тніцтва, ‑а, н.
1. Ідэйны рух заходнееўрапейскай прагрэсіўнай буржуазіі 17–18 стст. // Рух рускай і славянскай перадавой грамадскай думкі 18–19 стст. Склад песень Чачота быў абумоўлен часамі наіўным асветніцтвам філаматаў. Лойка.
2. Асветніцкая дзейнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
abolitionist [ˌæbəˈlɪʃənɪst] n.
1. абаліцыяні́ст, прыхі́льнік адме́ны яко́га-н. зако́на
2. hist. удзе́льнік ру́ху за адме́ну ра́бства ў ЗША ў XVIII–XIX стст.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
страле́ц, -льца́, мн. -льцы́, -льцо́ў, м.
1. гіст. У рускай дзяржаве 16—18 стст.: ваеннаслужачы асобага пастаяннага войска.
2. Тое, што і стралок (у 1 знач.; разм.).
|| прым. страле́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).
С. бунт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)