Су́сліць ’смактаць; піць, цягнуць патрошку’, ’мусоліць’ (Нас., Некр. і Байк.), ’ледзь сачыцца (пра ваду)’ (Цых.), суслі́ць экспр. ’прасці’ (Сл. рэг. лекс.); сюды ж, відаць, і сусмо́ліць ’слініць, ссаць, абсмоктваць’ (Варл.) з экспрэсіўнай устаўкай ‑мо‑, су́сліцца ’замаслівацца пры ссанні’ (Нас.). Рус.наўг.су́слить ’павольна піць; чмокаць’, су́сля ’той, хто сусліць’. Звязана чаргаваннем галосных з *sъsati ’ссаць’; гл. Фасмер, 3, 810; ЕСУМ, 5, 483.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Су́тка, суто́к ’сасок, цыцка’ (Ласт.). Параўн. польск.sutka, sutek ’тс’, sutki ’грудзі’, якія Брукнер (527) параўноўвае з балг.су́ча ’ссаць’, лат.sukt ’тс’, ад кораня *su‑, прадстаўленага ў ст.-інд.sunoti ’выціскае’. Борысь (588) не выключае магчымай сувязі з і.-е.*seu̯‑/*su‑ ’сок, выціскаць сок, хлябтаць, ссаць, высмоктваць’, аднак не бачыць працягу ў славянскім матэрыяле. Адзінкавая фіксацыя прымушае меркаваць пра магчымае запазычанне з польскай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Со́сьлі ‘ледзяшы, што звісаюць са страхі’, со́сьлівъя (пагода) ‘калі нарастаюць ледзяшы на стрэхах’ (беш., Нар. сл.). Няясна; магчыма, да ссаць (гл.), параўн. славен.seselj ‘соска’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sáugen
*vi, vtссаць, смакта́ць, усмо́ктваць
◊ aus den Fíngern ~ — разм. вы́сасаць з па́льца што-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Сасі́лы ’саскі ў жывёлы’ (віц., Нар. лекс.). Вытворнае ад *сасаць або *сосіць, параўн. рус.сосать (гл. ссаць) з суф. ‑іла, аб якім гл. Сцяцко, Афікс. наз., 42.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дундзі́ць ’гаварыць недарэчнае, бубніць’ (Сл. паўн.-зах.). З літ.dundė́ti ’гаварыць’ (гл. Сл. паўн.-зах.).
Сысункі́ ’зябер, Galeopsis L.’ (бых., ЛА, 1). Да сысаць, ссаць (гл.), матывацыя звязана з наяўнасцю ў кветках салодкага рэчыва, параўн. іншыя назвы расліны: смактулькі, мядулькі, мядоўнік (Расл. св.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Смакта́ць ‘уцягваць у рот, аблізваць, ссаць’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Ласт., Байк., Шат., Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ), смокта́ць ‘тс’ (ТС), смакці́ць ‘тс’ (Шатал.), ‘есці вельмі мала, перабіраючы’ (Нар. лекс.). Укр.смокта́ти ‘смактаць; прагна піць’, рус.дыял.смокта́ть ‘тс’, польск.smoktać, smokać ‘смактаць; цмокаць (на каня)’, балг.дыял.смо́хтам ‘ссаць, уцягваць у сябе ротам’. Гукапераймальнае; гл. Праабражэнскі, 2, 336–337; Брукнер, 503–504; Фасмер, 3, 690; ЕСУМ, 5, 326 (рэканструюецца позняе *smoktati, звязанае з гукаімітатыўным *smokъ, гл. цмок, цмкаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Моўзаць, лельч., ельск.моўзать ’кусаць без зубоў, дзяснамі’, укр.моўзатʼ (Бел.-укр. ізал.). Да прасл.melzti ’ссаць’, ’даіць’ (рус.ц.-слав.мълсти, рус.цвяр., уладз., ярасл.молсать ’смактаць, абгрызаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
со́ска, ‑і, ДМ со́сцы; Рмн. ‑сак; ж.
Тое, з чаго або тое, што даюць ссаць дзіцяці (трубка з гумы ў выглядзе саска). Плача ў калысцы з соскай пустой дзіця.Танк.— Біць вас трэба, такіх матак. Дзіця галоднае, а яна сядзіць і чырванее, як дзяўчынка. Пара ўжо кінуць саромецца, мілая мая. Соску трэба .. Дзе соска? Няма? Эх, ты! — завіхалася спрытная мачыха.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)