Nemo impetrare potest a papa bullam nunquam moriendi

Нікога нават папа не можа ўратаваць ад смерці.

Никого даже папа не может спасти от смерти.

бел. Ад смерці не адкупішся і не адпросішся. Ад смерці не адмолішся. Ад смерці не адперці. Не паможа кадзіла, калі хвароба зваліла.

рус. От смерти не отмолишься/не открестишься. От смерти не посторонишься/не увильнёшь. От смерти ни крестом, ни перстом. От смерти и на тройке не ускачешь. От смерти и под камнем не скрыться.

фр. Il y a remède à tout, hors a la mcrt (Есть лекарство от всего, кроме смерти).

англ. Death when it comes will have no denial (Смерть не знает отказа).

нем. Der Tod frißt alle Menschenkind, fragt nicht, wes Standes sie sind (Смерть съедает всех людей, не спрашивая, какого они происхождения).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

паме́рці сов., прям., перен. умере́ть;

◊ хоць памры́ — хоть умри́;

п. з ро́гату — умере́ть со сме́ху;

п. няма́ ча́су — умере́ть не́когда;

на лю́дзях і п. не стра́шна — посл. на миру́ и смерть красна́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Gladium facere culcitam

Зрабіць падушку з мяча (г. зн. пакончыць з сабою).

Сделать подушку из меча (т. е. покончить с собой).

бел. Налажыць/накласці на сябе рукі. Скараціць сабе век.

рус. Наложить на себя руки. Покончить с собой.

фр. Se donner la mort (Принести себе смерть).

англ. To commit suicide (Совершить самоубийство).

нем. Hand an sich legen (Руку на себя наложить). Sich den Tod geben (Покончить с собой).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

жа́ртачкі, -чак и -каў ед. нет, разг. шу́точка ж.; шу́точки, смешки́;

◊ гэ́та не ж.! — э́то не шу́точки!; шу́точное ли де́ло!; шу́тка ли сказа́ть; шу́тка ли!;

ко́шцы ж., а мы́шцы смерць — посл. ко́шке шу́тки, а мы́шке смерть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

смяро́тны

1. сме́ртный;

~нае ло́жа — сме́ртный одр;

2. (приносящий смерть, лишающий жизни) сме́ртный, смерте́льный, смертоно́сный;

с. вы́падак — сме́ртный (смерте́льный) слу́чай;

с. яд — смерте́льный (смертоно́сный) яд;

3. перен. смерте́льный;

~ная нуда́ — смерте́льная тоска́;

◊ с. грэх — сме́ртный грех

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Напра́сны ’дарэмны’, напра́сна, напра́сне, напра́сня, напра́сно ’дарэмна’ (Яруш., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), напра́сць, напра́сніца, напра́сліна ’паклёп, дарэмшчына’ (Нас., Грыг., Нік., Оч., Мядзв., Мат. Маг., Сл. ПЗБ), напра́снаваць ’нападаць, беспадстаўна чапляцца’ (Нас.), рус. напра́сный ’дарэмны, непатрэбны’, напра́сная смерть ’выпадковая, нечаканая смерць’ (СРНГ), укр. напра́сний ’раптоўны’, серб.-харв. на̀прасан ’гарачы, круты; раптоўны’, на̀прасна смрт ’раптоўная смерць’, балг. дыял. напра́сна болъс ’апаплексія’, на́прасен дъжд ’моцны, буйны дождж’, ст.-слав. напрасьнъ ’раптоўны’. Пры першапачатковым значэнні ’раптам, знянацку’ можна звязаць з балг. пра́сна ’трэснуць, стукнуць’, серб.-харв. пра̏снути ’трэснуць; успыхнуць; раптоўна з’явіцца, пачацца; здохнуць’, рус. пра́скать ’ляскаць, шчоўкаць’ і пад., якія лічацца гукапераймальнага паходжання (Фасмер, 3, 43; 354); не выключаны другасная сувязь з прасл. *porzdьnъ ’пусты, парожні’ для паўднёваславянскіх слоў, параўн. балг. напра́зно, макед. напразно, серб.-харв. напразно ’дарэмна’, што праз царкоўнаславянскую мову маглі ўплываць на семантыку усходнеславянскіх слоў, параўн. таксама славац. naprázdno, польск. napróżno ’тс’. У святле гэтых фактаў не выключана магчымасць запазычання. Іншыя версіі гл. Варбат, Этимология–1964, 30–36 (ад прасіць), Куркіна, ВЯ, 1981, 5, 88 і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

потрясти́ сов.

1. патрэ́сці, (долго) папатрэ́сці, папатрэ́сваць; скалану́ць, здрыгану́ць; (помахать) памаха́ць, (долго, неоднократно) папамаха́ць, папама́хваць; (оружием) пабра́згаць;

2. (поколебать) страсяну́ць, узварушы́ць, узру́шыць;

3. перен. узру́шыць; (взволновать) усхвалява́ць; (поразить) ура́зіць; (ошеломить) ашаламі́ць, агало́мшыць;

смерть его́ потрясла́ всех смерць яго́ ўзру́шыла (ашаламі́ла, агало́мшыла) усі́х;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ве́рны в разн. знач. ве́рный; (неизменный в своих чувствах и обязанностях — ещё) пре́данный, неизме́нный, испы́танный; постоя́нный;

в. сваі́м абяца́нням — ве́рный свои́м обеща́ниям;

~нае сло́ва — ве́рное сло́во;

в. след — ве́рный след;

~ная смерць — ве́рная смерть;

в. друг — ве́рный (пре́данный, испы́танный, неизме́нный) друг;

~нае — во́ка ве́рный глаз

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стра́шна нареч.

1. в знач. сказ. стра́шно; бо́язно;

мне ста́ла с. — мне ста́ло стра́шно (бо́язно);

2. разг. стра́шно, ужа́сно;

ён выгляда́е с. — он вы́глядит стра́шно (ужа́сно);

ён с. стамі́ўся — он стра́шно (ужа́сно) уста́л;

◊ на лю́дзях і паме́рці не с. — посл. на миру́ и смерть красна́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Quem mos non rexit, vita non inclytus exit

Хто не трымаецца закону, зняслаўленым пойдзе на той свет.

Кто не соблюдает закона, бесчестным пойдёт на тот свет.

бел. Зжыў век не так, як чалавек. Сабаку сабачая смерць. Як пражывеш, так і праслывеш. Прыйшоў грэшна і пайшоў смешна.

рус. Как прожил, так и помер. Жил грешно, умер смешно. Жил собакой, околел псом. Каково житьё, такова и смерть. Жил ‒ ни о чём не тужил; помер ‒ и о нём не тужат.

фр. Telle vie, telle fin (Какова жизнь, таков конец).

англ. He that lives a knave will hardly die an honest man (Кто живёт мошенником, вряд ли умрёт честным человеком).

нем. Wie der Anfang, so das Ende (Каково начало, таков и конец).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)