паро́г м., в разн. знач. поро́г;

пераступі́ць це́раз п. — переступи́ть че́рез поро́г;

рачны́я ~гі — речны́е поро́ги;

п. свядо́масці — поро́г созна́ния;

слыхавы́ п. — слухово́й поро́г;

светлавы́ п. — светово́й поро́г;

◊ стая́ць на паро́зе чаго́ — стоя́ть на поро́ге чего́;

на п. не пуска́ць — на поро́г не пуска́ть;

абіва́ць ~гі — обива́ть поро́ги;

не выхо́дзіць за п. — не выходи́ть за поро́г;

пераступа́ць п. — переступа́ть поро́г

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поро́г в разн. знач. паро́г, -га м.;

днепро́вские поро́ги дняпро́ўскія паро́гі;

поро́г созна́ния психол. паро́г свядо́масці;

поро́г слы́шимости, слухово́й поро́г физиол. слыхавы́ паро́г;

светово́й поро́г физиол. светлавы́ паро́г;

◊

стоя́ть на поро́ге сме́рти стая́ць на паро́зе сме́рці;

на поро́г не пуска́ть на паро́г не пуска́ць;

обива́ть поро́ги абіва́ць паро́гі;

не выходи́ть за поро́г не выхо́дзіць за паро́г;

переступа́ть поро́г пераступа́ць паро́г.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

nerw, ~u

м.

1. нерв;

nerw błędny — блукаючы нерв;

nerw twarzowy — нерв твару;

nerw wzrokowy (słuchowy) — зрокавы (слыхавы) нерв;

2. ~y мн. нервы; нервовая сістэма;

mieć mocne (słabe) ~y — мець моцныя (слабыя) нервы;

3. разм. жылка; схільнасць; здольнасць; талент да чаго;

działać na ~y — дзейнічаць на нервы;

szarpać ~y — вымотваць нервы;

kłębek ~ów — камяк нерваў;

wojna ~ów — вайна нерваў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

АКУ́СТЫКА

(ад грэч. akustikos слыхавы),

раздзел фізікі, які вывучае пругкія ваганні і хвалі ад самых нізкіх частот (умоўна ад 0 Гц) да самых высокіх (10​12—10​13 Гц), іх узаемадзеянне з рэчывам і выкарыстанне.

Першыя звесткі аб акустыцы — у Піфагора (6 ст. да н.э.). Развіццё акустыкі звязана з імёнамі Арыстоцеля, Г.Галілея, І.Ньютана, Г.Гельмгольца. Вынікі класічнай акустыкі падагульніў Дж.Рэлей. Значны ўклад у развіццё акустыкі зрабілі М.М.Андрэеў, А.А.Харкевіч, Л.М.Брэхаўскіх, Л.І.Мандэльштам, М.А.Леантовіч і інш. Новы этап развіцця акустыкі ў 20 ст. звязаны з развіццём электра- і радыётэхнікі, электронікі.

Агульная акустыка на аснове лінейных дыферэнцыяльных ураўненняў вывучае заканамернасці адбіцця і пераламлення акустычных хваляў на паверхні, распаўсюджванне, інтэрферэнцыю і дыфракцыю іх у суцэльных асяроддзях, ваганні ў сістэмах з засяроджанымі параметрамі. Акустыка рухомых асяроддзяў і статыстычная разглядаюць уплыў руху і нерэгулярнасцяў асяроддзя на распаўсюджванне, выпрамяненне і прыём гукавых хваляў. Фізічная акустыка вывучае залежнасць характарыстык хваляў ад уласцівасцей і стану асяроддзя; яе падраздзелы: малекулярная акустыка (паглынанне і дысперсія гуку), квантавая акустыка (разглядае пругкія хвалі як фаноны, пры нізкіх т-рах, ва ультра- і гіпергукавым дыяпазонах). Псіхафізіялагічная акустыка вывучае ўздзеянне гуку на чалавека. Асн. задача электраакустыкі (магнітаакустыкі) — распрацоўка гучнагаварыцеляў, мікрафонаў, тэлефонаў і інш. выпрамяняльнікаў і прыёмнікаў гуку. Гідраакустыка і атмасферная акустыка — выкарыстанне гуку для падводнай лакацыі, сувязі, зандзіравання атмасферы і інш. Задачы архітэктурнай і будаўнічай акустыкі — паляпшэнне распаўсюджвання і ўспрымання мовы і музычных гукаў у памяшканнях, памяншэнне шуму (гл. Акустыка архітэктурная, Акустыка музычная). Нелінейная акустыка, акустаоптыка і акустаэлектроніка вывучаюць узаемадзеянне акустычных хваляў з фіз. палямі і часціцамі. Новыя магчымасці візуалізацыі гукавых палёў дала акустычная галаграфія. На Беларусі даследаванні па акустыцы праводзяцца з 1950-х г. у ін-тах фіз. і фізіка-тэхн. профілю АН. Найб. значныя вынікі атрыманы Ф.І.Фёдаравым у тэорыі пругкіх хваляў у крышталях.

Літ.:

Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Механика сплошных сред. М., 1953;

Стретт Дж.В. (лорд Рэлей). Теория звука: Пер. с англ. Т. 1—2. 2 изд. М., 1955;

Скучик Е. Основы акустики: Пер. с нем. Т. 1—2. М., 1958—59;

Фёдоров Ф.И. Теория упругих волн в кристаллах. М., 1965;

Красильников В.А., Крылов В.В. Введение в физическую акустику. М., 1984.

А.Р.Хаткевіч.

т. 1, с. 218

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)