сла́цца, сцялю́ся, сце́лешся, сце́лецца; сцялі́ся; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Ляжаць, распаўсюджвацца па паверхні або над паверхняй чаго-н.
Сцелецца ў лузе густы туман.
Травы сцелюцца мяккім дываном.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расці, распасціраючы галіны па паверхні чаго-н.
Галіны вярбы слаліся амаль па самай зямлі.
3. Слаць сабе пасцель.
Пара слацца і спаць.
◊
Лістам слацца (слаць) (разм.) — выдыгаць перад кім-н., падлізвацца да каго-н., лісліва дагаджаць каму-н. з карыслівай мэтай.
|| зак. пасла́цца, -сцялю́ся, -сце́лешся, -сце́лецца; -сцялі́ся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пасцеле́нь, пасцілень ’матрац’ (Касп.). Да па‑слаць < слаць (гл.) < прасл. stьlati. Аб суфіксе ‑ень гл. Сцяцко, Афікс. наз., 38.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уя́лавець, ‑ее; зак.
Разм. Зарасці пустазеллем, травой (пра зямлю, поле). За тры гады зямля ўялавела, але палянка вельмі прыдалася, каб на ёй слаць лён. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сла́ны I по́сланный, отпра́вленный;
◊ не зва́ны, не с. — непро́шенный, нежда́нный; см. слаць I
сла́ны II стла́ный;
кано́плі не ~ныя, а мо́чаныя — конопля́ не стла́ная, а мочёная; см. слаць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плюхо́та, ‑ы, ДМ ‑хоце, ж.
Разм. Дрэнная, дажджлівая пагода, слота. Ссохлі травы, ўсё павяла. Слаць, плюхота, холад, цьма. Эх, скарэй бы закрывала Зямлю чорную зіма! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насла́ць², -сцялю́, -сце́леш, -сце́ле; насцялі́; насла́ны; зак.
1. гл. слаць².
2. чаго. Разаслаць, пакласці раўнамерным слоем на паверхні чаго-н.
Н. саломы на начлег.
3. што. Зрабіць, пабудаваць насціл (з дошак, бярвення і пад.).
Н. падлогу.
|| незак. насціла́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. насціла́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
słać
I незак.
слаць; пасылаць; дасылаць; адпраўляць
II незак.
слаць;
ptaki ścielą gniazda — птушкі ўюць гнёзды;
ścielę łóżko — я сцялю ложак
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Прысці́ль ’від пасеву’ (Нар. Гом.). Ад прысціла́ць < слаць (гл.). Параўн. прысцёл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адпраўляць, выпраўляць, слаць, пасылаць
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
-сцілаць у дзеясловах засціла́ць, рассціла́ць (ТСБМ, Ласт.), просціла́ць ’рассцілаць, раскладваць’ (ТС) і інш. Гл. слаць 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)