тэлефо́н м. телефо́н;

міжгаро́дні т. — междугоро́дный телефо́н;

палявы́ т. — полево́й телефо́н;

насто́льны т. — насто́льный телефо́н;

со́тавы т. — со́товый телефо́н;

гавары́ць па ~не — говори́ть по телефо́ну;

◊ вісе́ць (сядзе́ць) на ~не — висе́ть (сиде́ть) на телефо́не

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пе́вень (род. пеўня) м.

1. прям., перен. пету́х;

2. только мн. петухи́;

пе́ршыя (другі́я) пе́ўні — пе́рвые (вторы́е) петухи́;

устава́ць з пе́ўнямі — встава́ть с петуха́ми;

да пе́ўняў — (вставать, сидеть) до петухо́в;

◊ пусці́ць чырво́нага пе́ўня — пусти́ть кра́сного петуха́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

клас м., в разн. знач. класс;

рабо́чы к. — рабо́чий класс;

ву́чань пе́ршага кла́са — учени́к пе́рвого кла́сса;

сядзе́ць у кла́се — сиде́ть в кла́ссе;

к. млекако́рмячых — класс млекопита́ющих;

паказа́ць к. гульні́ — показа́ть класс игры́;

каю́та пе́ршага кла́са — каю́та пе́рвого кла́сса

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насу́праць

1. нареч. напро́тив;

падысці́ да до́ма н. — подойти́ к до́му напро́тив;

2. предлог с род. напро́тив, про́тив;

сядзе́ць н. акна́ — сиде́ть напро́тив (про́тив) окна́;

3. предлог с род. (навстречу движению чего-л.) про́тив;

ісці́ н. ве́тру — идти́ про́тив ве́тра

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

иго́лка, см. игла́;

◊

до иго́лки да ні́ткі;

иго́лки не подпусти́ть (не подточи́ть) не прыдра́цца;

как иго́лка в стогу́ се́на (исчезнуть, затеряться) як іго́лка ў сто́зе се́на (зні́кнуць, згубі́цца);

как на иго́лках (сиде́ть) як на го́лках (сядзе́ць);

не иго́лка, найдётся не го́лка, зно́йдзецца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крэ́сла ср.

1. кре́сло;

2. стул м.;

3. перен. кре́сло;

к. дырэ́ктара — кре́сло дире́ктора;

4. (в дровнях) поду́шка ж.;

5. порт. шири́нка ж.;

6. разг. (в штанах между ног) вста́вка ж.;

○ ве́нскае к. — ве́нский стул;

◊ сядзе́ць памі́ж двух крэ́слаў — сиде́ть ме́жду двух сту́льев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сядзе́ць ’займаць сядзячае становішча’, ’знаходзіцца, праводзіць час’, ’быць у зняволенні’, ’размяшчацца дзе-небудзь’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Касп., Сцяшк., Ласт., Стан., Бяльк., Сл. ПЗБ), ’кватараваць’ (узд., Жд. 1), седе́ті ’сяліцца, жыць’ (пін., З нар. сл.), ст.-бел. сѣдѣти, седѣти, седети ’тс’ (Альтбаўэр), сѣдѣти, седети ’пасяляцца, жыць, пражываць’, ’валодаць выдзеленым надзелам зямлі’ (Статут 1529 г., гл. Мацкевіч, Грынавецкене, ЖНС, 206 і наст.). Укр. сиді́ти, рус. сиде́ть, польск. siedzieć, в.-луж. sedźeć, н.-луж. sejźeś, чэш. sedět, славац. sedieť, серб.-харв. дыял. сјѐдити, славен. sẹdéti, балг. седя́, макед. седи. Прасл. *sěděti, *sědi̯ǫ адпавядае літ. sėdė́t, лат. sêdêr, гоц. sitan, ст.-ісл. sitja ’сядзець; жыць’; балта-славянскія формы з доўгім галосным у корані адпавядаюць гоц. прош. часу sētun < і.-е. *sēd‑, параўн. яшчэ ст.-інд. sídati ’ён сядзіць’, лац. sīdō ’саджуся’, якія ўзыходзяць да рэдуплікаванага *sizd‑ (Вальдэ-Гофман, 2, 509). Чэшскія і лужыцкія формы (без даўгаты) адпавядаюць лац. sedēre ’сядзець’ (Шустар-Шэўц, 1280). Фартунатаў (KZ, 36, 50) рускае і ўкраінскае *сидѣти < *sěděti тлумачыць як вынік асіміляцыі ў 2‑й і 3‑й ас. адз. л.: *sědiši, *sěditъ; у беларускіх формах Карскі (1, 226) бачыць захаванне старога стану. Гл. яшчэ Фасмер, 3, 618; Бязлай, 3, 222; Махэк₂, 539; Борысь, 545–546; ЕСУМ, 5, 226–227; Шаўр, Studia Etym. Brun., 3, 367 (скарачэнне праславянскай даўгаты лічыць другаснай з’явай з мэтай пазбыцца аманіміі з адпрыметнікавым дзеясловам ад *sěd‑ ’сівы’). Гл. сесці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ше́я ж.

1. шы́я, род. шы́і ж.;

2. перен. ка́рак, -рка м.; шы́я, род. шы́і ж.;

◊

дать по ше́е каўне́р пама́цаць;

получи́ть по ше́е па ка́рку схапі́ць; лу́пня зарабі́ць;

сиде́ть на ше́е на ка́рку сядзе́ць; на ласка́вым хле́бе быць;

слома́ть себе́ ше́ю ка́рак сабе́ скруці́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мешо́к в разн. знач. мяшо́к, род. мяшка́ ж.; (большой) мех, род. ме́ха м.;

волосяно́й мешо́к, зоол., бот. валасяны́ мяшо́к;

◊

мешки́ под глаза́ми мяшкі́ пад вача́мі (вачы́ма);

сиде́ть мешко́м сядзе́ць мяшко́м;

то́чно (сло́вно) из-за угла́ мешко́м уда́ренный (приби́тый) ні́бы (бы́ццам) з-за вугла́ мяшко́м уда́раны (прыбі́ты);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

коле́но в разн. знач. кале́на, -на ср.;

коле́но реки́ кале́на ракі́;

коле́но трубы́ кале́на трубы́;

сиде́ть у кого́-л. на коле́нях сядзе́ць у каго́-не́будзь на кале́нях;

◊

поста́вить на коле́ни паста́віць на кале́ні;

и мо́ре по коле́но і мо́ра па кале́на;

воробью́ по коле́но вераб’ю́ па кале́на.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)