раздвига́ние
1. рассо́ўванне, -ння ср., расстаўля́нне, -ння ср.;
2. расхіна́нне, -ння ср.;
3. расшырэ́нне, -ння ср., пашырэ́нне, -ння ср.; см. раздвига́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
экспансі́ўны
(фр. expansif, ад лац. expansio = расшырэнне, распаўсюджанне)
нястрыманы, які бурна выражае свае пачуцці.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
тэлефаніза́цыя
(ад тэлефон)
расшырэнне тэлефоннай сеткі шляхам стварэння тэлефонных вузлоў і ліній сувязі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АНЕЎРЫ́ЗМА
(ад грэч. aneurysma расшырэнне),
абмежаванае расшырэнне крывяноснага сасуда ці поласці сэрца пры станчэнні і выпучванні яго сценкі. Адрозніваюць анеўрызмы сапраўдныя, калі выпучваюцца ўсе слаі сценак, і несапраўдныя — анеўрызматычны мяшок фарміруецца пры сценцы пашкоджанага сасуда. Анеўрызма сасудаў (артэрыяльныя, вянозныя, артэрыявенозныя) і аорты з’яўляюцца ўскладненнямі атэрасклерозу, сіфілісу, раненняў і інш. хвароб. Анеўрызма сэрца ўзнікае пасля інфаркту ў сценцы левага жалудачка. Анеўрызмы могуць парушаць кровазабеспячэнне і сціскаць прылеглыя тканкі. Магчымы разрывы анеўрызмы і крывацёкі са смяротным зыходам. Лячэнне спецыяльнае (асн. хваробы) і хірургічнае (траўматычныя анеўрызмы).
т. 1, с. 366
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
экспансі́ўны
(фр. expansif, ад лац. expansio = расшырэнне, распаўсюджанне)
нястрыманы, які бурна выражае свае пачуцці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
экспансіяні́зм
(фр. expansionnisme, ад лац. expansio = расшырэнне, распаўсюджанне)
імкненне да экспансіі, правядзенне палітыкі экспансіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эктазі́я
(ад гр. ektasis = расцягненне)
мед. расцягненне, расшырэнне поласцевых органаў, напр. бронхаў, сасудаў, страўніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ГЕМАРО́Й
(ад гема... + грэч. rheō цяку),
пачачуй, вузлаватае расшырэнне вен прамой кішкі, пераважна ў вобласці задняга праходу. Адрозніваюць вузлы вонкавыя (падскурныя) і ўнутр. (падслізістыя). Хварэюць найчасцей людзі сярэдняга і пажылога ўзросту, мужчыны ў 3 разы часцей, чым жанчыны.
Развіццю гемарою садзейнічаюць прыроджаныя асаблівасці вен, запаленні прамой кішкі, загіны маткі, запоры, сядзячая праца і інш. Прыкметы: сверб, адчуванне гарачыні, напружання і болю ў заднім праходзе пры дэфекацыі, бывае крывацёк. Ускладненні: запаленне, ушчамленне ўнутр. вузлоў гемарою ў заднім праходзе, малакроўе. Лячэнне: дыета, фізія- і медыкаментозная тэрапія; у цяжкіх выпадках — хірургічнае. Гл. таксама Варыкознае расшырэнне вен.
т. 5, с. 147
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дылато́граф
[ад лац. dilata(tio) = расшырэнне + -граф]
прыбор для аўтаматычнага запісвання змены аб’ёму якога-н. цела.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Гарга́ра 1 ’сварлівая жанчына’ (Нас., Касп.). Этымалогію дае сам Насовіч: «звукоподражание свойственно грызущимся собакам». Далейшае расшырэнне семантыкі адбывалася так: ’сварлівая жанчына’ → ’злая, худая, вялікая жанчына’ — ’вялікая, няскладная рэч’. Гэта другая «стадыя» зафіксавана ў Бяльк.: «Піліп за жонку узяў нейкую гыргару: ростам пад неба, а худая‑прыхудая». Апошнюю стадыю фіксуе БРС: «вялізная, няскладная рэч».
Гарга́ра 2 ’вялізная, няскладная рэч’ (БРС). Гл. гаргара 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)