2.узнач.прым. Збіты, зношаны (пра абутак). Стаптаныя каблукі. □ [Соня] нагнулася і камічна паказала на свае стаптаныя парусінавыя туфлі.Ракітны.
3.узнач.прым. Вытаптаны, здратаваны, прыбіты да зямлі (пра расліны). Няшчадна паліла чэрвеньскае сонца, раз-поразу прыходзілася кідацца з шашы ў стаптанае жыта, у хмызняк і, прыціснуўшыся да зямлі, слухаць, як са страшным свістам праносяцца над спіной «месершміты».Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уби́тый
1.(умерщвлённый) забі́ты, мног. пазабіва́ны;
2.перен. (уничтоженный) зні́шчаны;
3.перен. (глубоко огорчённый чем-л., приведённый в отчаяние)прыбі́ты, прыгне́чаны, прыве́дзены ў ро́спач; (ошеломлённый) ашало́млены;
у проти́вника большо́е коли́чество уби́тых у праці́ўніка вялі́кая ко́лькасць забі́тых;
◊
спит как уби́тый спіць як забі́ты;
молчи́т как уби́тый маўчы́ць як забі́ты;
хо́дит как уби́тый хо́дзіць прыгне́чаны (прыбі́ты, су́мны);
уби́тый го́рем прыгне́чаны (прыбі́ты) го́рам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змя́ты, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад змяць.
2.узнач.прым. Нягладкі, няроўны, са складкамі, маршчынамі, умяцінамі; мяты. У ненадпісаным канверце ляжала трохрадковая запіска Гэлі і змяты, пажаўцелы ліст.Гартны.
3.узнач.прым.Прыбіты, прытаптаны (пра расліны). Адчуваеш, як пад плашч-палаткай Змяты падымаецца мурог...Аўрамчык.
4.перан.; узнач.прым.Разм. Са слядамі стомленасць змораны, нясвежы (пра твар). Непамыты пасля сну і змяты твар .. [Ракуцькі] быў шэры, і смутак ляжаў на ім.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Рабіцца сівым. «Ці то сівець пачаў [Глеб], ці то проста святло на валасах пераліваецца... Мы ж амаль равеснікі», — падумаў Макар.Дуброўскі.Дармо, што сівеюць мае аднагодкі — вучы нас, краіна, сягоння нанова!Вялюгін.
2. Віднецца, вылучацца здалёк (пра што‑н. шаравата-белае, сівое); шарэць. Сівелі ўзгоркі ад палыну і шэрай квецені лебяды, іржа кепскага шчаўя зацягнула пожні.Хадкевіч.Яшчэ не прыбіты дажджом попел сівеў на тым месцы, дзе стаялі хата і хлевушок.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Недасе́к ’загана ў палатне, калі ўток слаба прыбіты бёрдам’ (чэрв., Нар. лекс.; Ян.; круп.; гродз., Нар. сл.; лунін., Шатал.; Жд. 1; Уладз.; Сл. ПЗБ), недосёка ’тс’ (ТС), недо‑ сіка ’тс’ (пін., Нар. лекс.). З неда- (гл.) і сячы ’біць, часта ўдараць’, параўн. іншую назву недабой (гл.); аднак балгарская дыялектная назва недосег (недосѣгъ) ’калі пры тканні не дастаецца бёрдам да палатна’ (тырнаўск., Гераў) прымушае дапусціць, што названае збліжэнне можа быць другасным у выніку пераасэнсавання першаснай асновы ад *sęgti, sęgati ’даставаць, хапаць’ (гл. сягаць), параўн. дасягаць Дабівацца’, у такім выпадку можа быць рэканструявана прасл.*nedo‑ sęg7 > як ткацкі тэрмін, магчыма, дыялектнага распаўсюджання на славянскай моўнай тэрыторыі, які звязвае беларускія і балгарскія дыялекты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
stricken
[ˈstrɪkən]1.
adj.
пара́нены; прыбі́ты, прыгно́блены
terror-stricken — ахо́плены стра́хам
stricken by wounds — пара́нены
stricken by disease — зва́лены хваро́бай
stricken by trouble — у бядзе́
the fire-stricken city — го́рад, які пацярпе́ў ад пажа́ру
2.
v., p.p. of strike
•
- stricken in years
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
памя́ты, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад памя́ць.
2.узнач.прым. Няроўны, нягладкі, са складкамі, маршчынамі. У лодцы сядзеў чалавек у сіняй палінялай майцы і шэрым памятым капелюшы.Шашкоў.Пазаўчора з суседняй вёскі .. [людзям] перадалі зачытаную, памятую партызанскую газету.Шамякін.// Які страціў сваю першапачатковую форму ад удару, штуршка; пашкоджаны ўмяцінамі. Пад адхонамі валяліся памятыя цыстэрны, шкілеты вагонаў.Карпаў.Там, на шырокіх дашчаных паліцах і ў вялізных плеценых карзінах, яшчэ можна было знайсці хлеб — праўда, пабіты і памяты.Якімовіч.//Прыбіты, прыгнуты, прытоптаны (аб раслінах). На тым месцы, дзе [людзі] селі на зямлю, асталася пасля іх толькі памятая трава.Чорны.//перан. Заспаны, са слядамі стомы; змораны, нясвежы (пра твар). Якаў застаў Вярбіцкага дома. Той нядаўна прачнуўся, і твар яго быў памяты і нясвежы.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мешо́кв разн. знач. мяшо́к, род. мяшка́ж.; (большой) мех, род. ме́ха м.;
волосяно́й мешо́к, зоол., бот. валасяны́ мяшо́к;
◊
мешки́ под глаза́ми мяшкі́ пад вача́мі (вачы́ма);
сиде́ть мешко́м сядзе́ць мяшко́м;
то́чно (сло́вно) из-за угла́ мешко́м уда́ренный (приби́тый) ні́бы (бы́ццам) з-за вугла́ мяшко́м уда́раны (прыбі́ты);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)