Вы́хухаль ’андатра, мускусны пацук’ (БРС). Рус.вы́хухоль, дыял.хохуля. Пэўнай этымалогіі не мае. Хутчэй за ўсё запазычанне з калм.ö xoxul (Новікава, Namen, 24). Гл. таксама Фасмер, 1, 372; 4, 273. У бел., відавочна, запазычана з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчур1, ‑а́, м.
Невялікая птушка сямейства ўюрковых.
шчур2, ‑а, м.
У славянскай міфалогіі — далёкі продак, роданачальнік. Жылі там шчуры і прашчуры нашы.
шчур3, ‑а́, м.
Абл.Пацук. Стукнуў хтось — ён [Сымон] раптам скок! Прытуліўся ў кут, у цёмны, Дух стаіўшы, ні мур-мур! Скуль жа стук той патаёмны? Ці прабег дзе проста шчур?Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шасць, выкл.узнач.вык.
Разм. Тое, што і шась (у 2 знач.). А тут раптоўна шэф вярхом аднекуль — шасць: Цікава паглядзець — а як страляе часць? Ці вока вернае, ці цвёрдая рука У чырвонага стралка?Крапіва.Нарэшце я рашыў даведацца, у чым справа. Падкраўся, дзверы — шасць — направа... І што б вы думалі? — пацук Скакаў па клавішах, мярзотнік, жартаўліва Іграў, што проста дзіва!Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паца́н ’малое’ (Яшк., Назвы). З рус. жаргоннага (прастамоўнага) паца́н ’падлетак’, якое, паводле Трубачова (гл. Фасмер, 3, 222), утворана пры дапамозе экспрэсіўнага суфікса ‑ан ад паўд.-рус.пацю́к ’парасё’, ’пацук’. Больш імаверна Абаеў (Зб. Леру–Сплавінскаму, 9), які выводзіць рус.паца́н ’хлопчык’ з арм.patani ’падлетак’. Сюды ж кантамінаванае тураў.пацане́ц ’хлапец’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́цак ’таўсцяк’, памянш. пуначак (пу́цочек) ’поўненькае, тоўсценькае дзіця’ (Нас.), сюды ж польск.pucek ’тс’, якое Банькоўскі (2, 962) лічыць утварэннем няпэўнага паходжання. Да пу́ца (гл.).
◎ Пуца́к ’пацук’ (віц., беш., Нар. сл.; в.-дзв., рас., Сл. ПЗБ; ЛА, 1), пуцу́к ’тс’ (глыб., ЛА, 1). Аналагічнае да пувак ’павук’ (гл.), магчыма, пад уплывам пучкаваты ’таўставаты’ (Нас.). Гл. пуіуук.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
rat
[ræt]1.
n.
1) пацу́к -а́m.
2) Sl. неляя́льны чалаве́к, здра́днік -а, стука́ч -а́m.
2.
v.i.
1) лаві́ць пацуко́ў
2) Sl. здра́джваць, дано́сіць
•
- rat race
- smell a rat
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
дэратыза́цыя
(фр. dératisation, ад лац. de = з, ад + фр. rat = пацук)
знішчэнне шкодных грызуноў (мышэй, пацукоў і інш ), якія псуюць пасевы, харчовыя прадукты, тару, пераносяць узбуджальнікаў інфекцыйных хвароб чалавека і жывёл, хімічнымі, біялагічнымі і механічнымі метадамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гібе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Разм. Мучыцца, пакутаваць ад нястачы, голаду, цяжкай працы і пад. Пралетарыят павёў за сабой мільённыя масы сялянства, якое гібела ў галечы і цемры.«ЛіМ».— Кім бы я быў, — падумаў сам сабе Зорын, — каб не савецкая ўлада? Гібеў бы, пэўна, недзе ў кулака ці ў памешчыка за кавалак хлеба парабкам.Гурскі.// Весці пустое, бязмэтнае жыццё; марнець. Сцяпан рэдка сустракаецца з людзьмі, гібее ў сценах сваёй хаты, нібы той пацук у нары.«Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
lądowy
lądow|y
1. сухапутны;
wojska ~e — сухапутныя войскі;
2. мацерыковы; кантынентальны;
ssak ~y — мацерыковая млекакормячая жывёла;
szczur ~y пагард. сухапутны пацук
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
бац1, выкл.
Разм.
1. Ужываецца для перадачы рэзкага адрывістага гуку. Тут адзін з рыбакоў размахнуўся і — бац! — абухом па лёдзе.Ігнаценка.
2.узнач.вык. Ужываецца для перадачы раптоўнасці, нечаканасці дзеяння. [Клест:] — І пацяклі на рахунак тысячы. А я тут бац, памесячнае авансаванне ўвёў, па тры рублі на працадзень.Шашкоў.[Зося:] — Толькі, ведаеш, мы скончылі абедаць і яшчэ я не паспела вылезці з-за стала, як бац — хто ж ты думаеш? — Васіль у хату.Гартны.
бац2, баца, м.
Абл.Пацук. Збудаваў я палац, Многа фабрык, мастоў. Сам жа голы, як бац, — Пары дзве рызманоў.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)