Пя́лы ’трывалы, устойлівы’: пялы хлопяц (свісл., Сцяшк. Сл.). Відаць, ад пяць ’напружваць, напінаць’ (гл.), параўн. чу́лы ад чуць і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
intensivieren
[-'vi:-]
vt інтэнсіфікава́ць, рабі́ць больш інтэнсі́ўным, напру́жваць (што-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
napinać
незак. нацягваць, напінаць; напружваць;
napinać łuk — нацягваць лук
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
überánstrengen
1.
vt ператамля́ць, празме́рна напру́жваць
2.
(sich) ператамля́цца, празме́рна напру́жвацца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Жы́ліцца ’натужвацца’. Рус.жи́литься, славен.žíliti ’натужвацца’, серб.-харв.жи̏лити се ’тс’. *Žiliti, відаць, прасл. дзеяслоў ад наз. *žila (гл. жыла) са знач. ’напружваць жылы’ > ’натужвацца’, асабліва са зваротным *sę.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыжы́ліць, прыжы́ліваць ’прыгнятаць, уціскаць; настойваць зрабіць што-небудзь звыш моцы’ (Нас.). Да жы́ліць ’прымушаць; гвалтоўна патрабаваць, выцягваць’, зваротнае жы́ліцца (гл.), якія працягваюць прасл.*žiliti (sę) ’напружваць жылы’ → ’натужвацца’ < *žila, гл. жы́ла.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
nasłuchiwać
незак.kogo/czego прыслухоўвацца да каго/чаго; напружваць слых
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
1.Напружваць усе сілы; напружвацца. Схудзелы за лета конь пяўся, цягнучы воз бульбы па пескавых каляінах.Крапіва.
2.перан. Намагацца зрабіць што‑н. Лез, пяўся [Васіль], колькі змогі, зладжваў будыніну свайго шчасця, бервяно за бервяном, плашку за плашкай, паплецінку за паплецінкай.Мележ.Каб схаваць ад Галілея сваё пачуццё, .. [Гвардыян] пяўся зрабіць на сваім твары безуважна-іранічную ўсмешку.Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
brace2[breɪs]v.
1. звя́зваць; змацо́ўваць; падпіра́ць
2.напру́жваць му́скулы, це́ла;
brace oneself for smth. сабра́цца з сі́ламі/ду́хам для чаго́-н. (цяжкага або непрыемнага)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
tense3[tens]v.напру́жваць; напру́жвацца;
be/get tensed up быць/станаві́цца напру́жаным;
He tensed up his muscles for the leap. Ён увесь падабраўся для скачка.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)