разбуры́ць I сов.

1. разру́шить, развали́ть; разори́ть;

р. хлеў — разру́шить (развали́ть) сара́й;

р. птушы́нае гняздо́ — разори́ть пти́чье гнездо́;

2. перен. разру́шить, развали́ть;

р. гаспада́рку — разру́шить (развали́ть) хозя́йство;

3. перен. разру́шить;

р. пла́ны (надзе́і) — разру́шить пла́ны (наде́жды)

разбуры́ць II сов., тех. разбури́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разлете́ться сов., в разн. знач. разляце́цца, мног. паразлята́цца; (ускорить силу движения — ещё) разагна́цца;

пти́цы разлете́лись пту́шкі разляце́ліся (паразлята́ліся);

ли́стья разлете́лись лісты́ разляце́ліся (паразлята́ліся);

таре́лка разлете́лась вдре́безги тале́рка разляце́лася ўшчэнт;

наде́жды разлете́лись надзе́і разляце́ліся;

разлете́вшись, уда́риться о столб разляце́ўшыся (разагна́ўшыся), уда́рыцца аб слуп.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разбі́цца сов.

1. (раздробиться) разби́ться;

2. (разделиться на части при колке) расколо́ться, расщепи́ться;

3. (получить повреждения или расшибиться до смерти) разби́ться; пора́ниться;

4. (разделиться на группы) разби́ться;

5. перен. (расстроиться, разладиться) разби́ться;

і́ліся аста́тнія надзе́і — разби́лись после́дние наде́жды;

р. ў блін — разби́ться (расшиби́ться) в лепёшку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ру́хнуть сов.

1. павалі́цца; (обрушиться) абвалі́цца, абру́шыцца, абуры́цца; (упасть) упа́сці; (без сил) звалі́цца;

стена́ ру́хнула сцяна́ абвалі́лася (упа́ла);

2. перен. па́сці, правалі́цца, пайсці́ ма́рна; (погибнуть) загі́нуць;

ру́сское самодержа́вие ру́хнуло ру́скае самадзяржа́ўе па́ла;

все пла́ны врага́ ру́хнули усе́ пла́ны во́рага правалі́ліся;

наде́жды ру́хнули надзе́і пайшлі́ ма́рна (не збылі́ся);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ЛА́ЗЕР

(англ. laser, скарачэнне ад Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation узмацненне святла вымушаным выпрамяненнем),

аптычны квантавы генератар эл.-магн. выпрамянення ў бачным, інфрачырвоным ці ультрафіялетавым дыяпазонах даўжынь хваль. Прынцып работы Л. заснаваны на ўзмацненні святла пры наяўнасці адваротнай сувязі. Выкарыстоўваецца ў навук. фіз., хім., біял. даследаваннях, прам-сці, медыцыне, экалогіі, лініях валаконна-аптычнай сувязі, для запісу, апрацоўкі, перадачы і захоўвання інфармацыі і інш., а таксама ў ваен. справе (прамянёвая зброя).

Л. мае актыўнае асяроддзе, прылады напампоўкі для ўзбуджэння рэчыва ва ўзмацняльны стан і адваротнай сувязі, якая забяспечвае шматразовае праходжанне выпрамянення праз актыўнае рэчыва. Адваротная сувязь ствараецца люстэркамі (гл. Аптычны рэзанатар) або перыядычнымі неаднастайнасцямі актыўнага рэчыва (Л. з размеркаванай адваротнай сувяззю). Паводле актыўнага рэчыва адрозніваюць газавы лазер, паўправадніковы лазер, цвердацелы лазер, вадкасны на арган. фарбавальніках, эксімерны Л. (на малекулах галагенаў з высакароднымі газамі), Л. на свабодных электронах і інш.; паводле рэжыму работы — неперарыўны і імпульсны (выпрамяняюцца адзінкавыя імпульсы ці перыядычная паслядоўнасць імпульсаў з частатой паўтарэння да 10​7 с​-1.

На Беларусі даследаванні і распрацоўкі Л. праводзяцца ў ін-тах фізікі, электронікі, малекулярнай і атамнай фізікі Нац. АН, БДУ, БПА і інш. Бел. вучонымі і інжынерамі створаны лазеры на арган. фарбавальніках, рэалізаваны розныя метады кіравання параметрамі лазернага выпрамянення і выкарыстання Л. ў навук. даследаваннях, медыцыне, апрацоўцы інфармацыі.

Літ.:

Степанов Б.И. Лазеры на красителях. М., 1979;

Яго ж. Лазеры сегодня и завтра. Мн., 1987;

Качмарек Ф. Введение в физику лазеров: Пер. с пол. М., 1981;

Тарасов Л.В. Лазеры действительности и надежды. М., 1985;

Войтович А.П., Севериков В.Н. Лазеры с анизотропными резонаторами. Мн., 1988.

П.А.Апанасевіч.

т. 9, с. 100

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

разби́ть сов., в разн. знач. разбі́ць, мног. паразбіва́ць; (о параличе — ещё) спаралізава́ць; (о деньгах — ещё) прост. размяні́ць; (расстроить — ещё) разг. разла́дзіць;

разби́ть стекло́ разбі́ць шкло;

разби́ть врага́ разбі́ць во́рага;

разби́ть наде́жды разбі́ць надзе́і;

разби́ть сад разбі́ць сад;

разби́ть ла́герь разбі́ць ла́гер;

его́ разби́л парали́ч яго́ разбі́ў паралі́ч, безл. яго́ спаралізава́ла;

разби́ть се́рдце разбі́ць сэ́рца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

га́снуць несов.

1. прям., перен. га́снуть, ту́хнуть, угаса́ть; (уменьшаться, слабеть — ещё) ме́ркнуть, тускне́ть;

га́сне святло́ — га́снет (ту́хнет) свет;

га́слі і астыва́лі вуго́льчыкі — га́сли и остыва́ли угольки́;

г. зо́ры — га́снут звёзды;

г. надзе́і — га́снут наде́жды;

г. пачу́цці — га́снут (угаса́ют) чу́вства;

~не бляск у вача́х — га́снет (ме́ркнет, тускне́ет) блеск в глаза́х;

2. (миновать) зака́тываться;

яго сла́ва ~не — его́ сла́ва зака́тывается

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

увы́ межд. (к сожалению) на жаль; (но не тут-то было) ды дзе там;

но увы́! але́ на жаль!, ды дзе там!;

он до́лжен был прие́хать, но увы́! его́ ещё нет ён паві́нен быў прые́хаць, але́, на жаль, яго́ яшчэ́ няма́;

увы́, э́то о́чень печа́льно на жаль, гэ́та ве́льмі су́мна;

увы́, наде́жды бо́льше нет на жаль, надзе́і больш няма́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стро́итьI несов.

1. (сооружать — здания, мосты, каналы, памятники и т. д., производить — машины, станки, приборы) будава́ць;

2. (изготовлять мелкие предметы, мастерить) вырабля́ць, стро́іць, рабі́ць;

3. (организовывать, создавать) стро́іць, ствара́ць;

4. (основывать — планы, мечты, надежды, предположения) стро́іць, грунтава́ць;

5. (чертить, конструировать, создавать в уме) стро́іць;

стро́ить из себя́ (кого) стро́іць з сябе́ (каго);

стро́ить дурака́ (из кого-л.) стро́іць ду́рня (з каго-небудзь);

стро́ить гла́зки стро́іць во́чкі;

стро́ить ро́жу крыві́ць мо́рду;

стро́ить грима́сы стро́іць грыма́сы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стро́іць I несов.

1. (изготовлять мелкие предметы, настраивать) стро́ить;

с. касу́ — стро́ить косу́;

с. цымба́лы — стро́ить цимба́лы;

2. (организовывать, создавать) стро́ить;

с. но́вае жыццё — стро́ить но́вую жизнь;

3. (основывать планы, мечты, надежды, предположения) стро́ить;

4. чини́ть, исправля́ть;

с. гадзі́ннік — чини́ть часы́;

с. ду́рня — валя́ть дурака́;

с. ду́рня — (з каго) де́лать дурака́ (из кого);

с. во́чкі — стро́ить (де́лать) гла́зки;

жа́рты с. — (шу́тки) шути́ть; дурака́ валя́ть;

с. сме́шкі (кпі́ны, ке́пікі) — труни́ть, насмеха́ться; подпуска́ть шпи́льки;

с. з сябе́ — (каго) стро́ить из себя́ (кого);

с. каме́дыю — игра́ть коме́дию

стро́іць II несов. (ставить в строй) стро́ить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)