абню́хаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.
1. Панюхаць з усіх бакоў.
Мядзведзь абнюхаў барсукову нару і пайшоў.
2. Знайсці, нюхаючы; знюхаць.
Сабака абнюхаў след.
3. перан., разм. Агледзець, выведаць.
Суседка ўсё абнюхала.
|| незак. абню́хваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Мі́шка (разм.) ’мядзведзь’, ’дзіцячая цацка’ (ТСБМ), рус. Ми́шка, Мишу́ха ’мядзведзь’. Табуістычная назва мядзведзя ад імя ўласнага Міхаіл (Брандт, РФВ, 7, 61; Фасмер, 2, 631).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мі́шка, ‑і, м.
Разм. Мядзведзь (з адценнем ласкі і фамільярнасці). // Дзіцячая цацка. Плюшавы мішка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Мысе́ка 1 (дзіцячае) ’мошка’ (Нас.). Балтызм. Параўн. літ. muselė, musytė ’мушка’, masalas ’мошка’.
◎ Мысека 2 (дзіцячае) ’калматы мядзведзь’ (Нас.). Відаць, балтызм. Параўн. літ. meška ’мядзведзь’. Гл. таксама мышэка, машэка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абла́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак., каго-што.
Разм. Абхапіць лапамі. Мядзведзь аблапіў калоду. // Абняць рукамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
медве́дь мядзве́дзь, -дзя м.;
◊
дели́ть шку́ру неуби́того медве́дя погов. дзялі́ць шку́ру незабі́тага мядзве́дзя;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каа́ла
(аўстрал. koala)
сумчаты мядзведзь, які водзіцца ў эўкаліптавых лясах Усх. Аўстраліі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Кандра́т ’тхор’ (пар. Мат. Гом.) — табу. Параўн. Міша ’мядзведзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уцячы́², уцяку́, уцячэ́ш, уцячэ́; уцячо́м, уцечаце́, уцяку́ць; уцёк, уцякла́, -ло́; уцячы́; зак.
1. Паспешліва пайсці адкуль-н., бягом накіравацца куды-н.
У. з дому.
2. Пайсці тайком адкуль-н., выратавацца ўцёкамі.
Мядзведзь зрабіў падкоп і ўцёк у лес.
У. з палону.
|| незак. уцяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Вядзме́дзь, таксама нядзведзь ’мядзведзь’ (Інстр. II). Рус. дыял. ведме́дь, укр. ведмі́дь (дыял. медві́дь). Гэтыя словы ўзніклі перастаноўкай складоў з прасл. *medvědь (*medhu̯‑ēd‑is), літаральна ’мёдаед’: ст.-рус., ст.-слав. медвѣдь, бел. мядзве́дзь, рус. медве́дь, польск. дыял. miedźwiedź, чэш. medvěd, балг. медве́д, серб.-харв. мѐдвјед і г. д. Першапачатковая і.-е. назва захоўваецца ў грэч. ἄρκτος, лац. ursus, ст.-інд. ŕ̥kšas ’мядзведзь’. Славяне замянілі першапачатковае і.-е. слова апісальным выразай з меркаванняў табу (падобнае сустракаецца, напр., у ням. мове, дзе Bär ’мядзведзь’ азначае літаральна ’карычневы’). Гл. Фасмер, 2, 589; Бернекер, 2, 30 і далей; Клюге, 50–51.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)