ciarki

мн. дрыжыкі; мурашкі;

ciarki mnie przechodzą — мурашкі па скуры бегаюць; дрыжыкі па целе пайшлі;

ciarki mnie przeszły na myśl o ... — мяне мароз прабірае ад думкі пра...

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

саніта́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Асоба малодшага медыцынскага персаналу ў лячэбных установах, якая даглядае хворых і раненых, сочыць за чысцінёй у палатах і пад.

2. перан. Пра таго або тое, што дапамагае захаванню здароўя, чысціні каго-н., чаго-н.

Дзятлы і мурашкі — лясныя санітары.

|| ж. саніта́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. саніта́рскі, -ая, -ае (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уссе́сці, усся́ду, усся́дзеш, усся́дзе; уссе́ў, уссе́ла; усся́дзь; зак., на каго-што (разм.)

1. Наваліцца ўсім сваім цяжарам.

Двое ўсселі на аднаго.

2. Сесці куды-н. у вялікай колькасці.

Мурашкі ўсселі на ногі.

3. перан. З лютасцю напасці.

Глядзі, уссядуць сабакі — не абаронішся.

4. Неўзлюбіўшы каго-н. ці раззлаваўшыся на каго-н., пачаць папракаць, чапляцца.

Усселі на чалавека і не даюць яму жыцця.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ле́таваць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак.

Разм. Жыць дзе‑н. летам, заставацца дзе‑н. на лета. У карэннях травы .. летавалі мурашкі. Чорны. Мы ўжо так і думалі, што бабуля з намі не толькі перазімуе, але і будзе летаваць. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мура́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

Невялікае насякомае атрада перапончатакрылых, якое жыве вялікімі калоніямі.

◊

Мурашкі па спіне (скуры) бегаюць (разм.) — аб адчуванні дрыжыкаў ад сцюжы, страху.

|| прым. мурашы́ны, -ая, -ае.

М. курган.

Мурашыная працавітасць (перан.: надзвычай вялікая).

○

Мурашыная кіслата — метанавая кіслата, якая ўтрымліваецца ў ігліцы, крапіве, едкіх выдзяленнях мурашак і пчол, выкарыстоўваецца ў сельскай гаспадарцы.

Мурашыны спірт — спіртавы раствор мурашынай кіслаты, ужыв. ў медыцыне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мурашы́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да мурашкі, мурашак, належыць ім. Мурашыны капец. // Уласцівы мурашкам; такі, як у мурашак. Мурашыная працавітасць.

2. Які здабываецца з мурашак, лісцяў крапівы і некаторых іншых раслін і насякомых. Мурашыная кіслага.

•••

Мурашыны спірт гл. спірт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мірмекады́я

(ад гр. myrmeks, -ekos = мурашка)

паўкустовая расліна сям. марэнавых з клубнепадобнай асновай сцябла, у шматлікіх поласцях якой жывуць мурашкі; пашырана ў Паўд.-Усх. Азіі і Паўн. Аўстраліі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

вя́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які страціў свежасць, звяў (пра расліны). Вялая трава.

2. перан. Пазбаўлены энергіі, бадзёрасці, жвавасці; млявы. Вялыя рукі. Вялы позірк. □ Вялыя з холаду мурашкі поўзалі па каструбаватай кары. Чорны.

3. Друзлы. [Стары] доўга размінаў вялымі дзёснамі сухую скарынку хлеба. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мура́шка ж. Ámeise f -, -n;

◊

у мяне́ мура́шкі па спі́не [ску́ры, це́ле] пабе́глі mir läuft es (éis)kalt den Rücken hinúnter; ein Scháuer läuft mir über den Rücken

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Мура́шнік 1 ’капец зямлі, лісцяў, дзе жывуць мурашкі’ (ТСБМ, Шат., Др.-Падб., Касп., ТС, Сл. ПЗБ; слаўг., Яшк.), драг. му́рашнык (Лучыц-Федарэц), гродз. мура́жнік, лід. мурашэчнік ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да му́раха (гл.). Аб суфіксе ‑нік гл. Сцяцко, Афікс. наз., 117–118.

Мура́шнік 2 ’дзік’ (Нар. Гом.). Да мура́шнік 1. Параўн. аналагічна рус. пск., цвяр., смал., перм. мурав́ейник ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)