кінааўтама́т, ‑а, М ‑маце, м.

Электронна-вылічальная ўстаноўка, якая дазваляе паказваць адзін з фільмаў па выбару большасці гледачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тама́т, -а і -у, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. -а. Тое, што і памідор.

2. -у, толькі адз. Паста, соус з памідораў.

Рыба ў тамаце.

|| прым. тама́тны, -ая, -ае.

Т. сок.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паўаўтама́т, ‑а, М ‑маце, м.

Механізм, які самастойна робіць адзін рабочы цыкл, але патрабуе ўмяшання чалавека для паўтарэння цыкла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мат ​1, ‑а, М маце, м.

1. Становішча ў шахматнай гульні, калі кароль, знаходзячыся пад ударам фігуры праціўніка, не можа абараніцца, што азначае пройгрыш партыі.

2. перан. Безнадзейнае становішча.

[Перс. māt — памёр.]

мат ​2, ‑а, М маце, м.

Брыдкая лаянка. [Карніцкі:] — Бывай здароў і раз назаўсёды запомні: размаўляць са мною пры дапамозе мата не дазволю. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нумізма́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Спецыяліст па нумізматыцы (у 1 знач.).

2. Чалавек, які займаецца нумізматыкай (у 2 знач.).

|| ж. нумізма́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.; разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

клі́мат, -у, М -маце, м.

1. Метэаралагічныя ўмовы, уласцівыя пэўнай мясцовасці ў залежнасці ад геаграфічных абставін.

Кантынентальны к.

2. перан. Становішча, умовы існавання чаго-н.

Міжнародны палітычны к.

Здаровы к. у сям’і.

|| прым. кліматы́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аўтама́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Апарат (машына, станок і пад.), які самастойна выконвае шэраг паслядоўных аперацый без непасрэднага ўдзелу чалавека.

Станок-а.

Тэлефон-а.

2. Від аўтаматычнай стралковай зброі.

|| прым. аўтама́тны, -ая, -ае.

Аўтаматная стральба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

філама́т, ‑а, М ‑маце, м.

Член тайнага студэнцкага таварыства Віленскага універсітэта, якое існавала ў 1817–1823 гг. і аб’ядноўвала моладзь з Беларусі, Літвы і Польшчы.

[Ад грэч. philomáthēs — аматар ведаў.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сарма́ты, ‑аў; адз. сармат, ‑а, М ‑маце, м.

Агульная назва качавых плямён, якія жылі галоўным чынам у стэпах Прычарнамор’я ў 3–4 ст. да н. э.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

субліма́т, ‑у, М ‑маце, м.

1. У хіміі — прадукт сублімацыі.

2. толькі мн. (субліма́ты, ‑аў). У геалогіі — мінеральныя ўтварэнні, якія адкладаюцца на месцы выхаду вулканічных газаў.

[Ад лац. sublimatus — высока падняты.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)