*Табаці́рка, тобаці́рка, тубаці́рка ’зробленая з кары каробачка для тытуню, для захавання дробных рэчаў накшталт іголак, нітак і інш.’ (драг., бяроз., З нар. сл.). Укр.табате́рка, табати́рка ’табакерка’, чэш.tabatěrka, славац.tabatierka ’тс’. Праз украінскую мову з франц.tabatière ’табакерка’, параўн. табаке́рка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мікракапсулі́раванне
(ад мікра- + лац. capsula = каробачка)
стварэнне тонкай трывалай абалонкі вакол асобных цвёрдых часцінак або кропляў вадкасці; выкарыстоўваецца пры вытворчасці лякарстваў, каталізатараў і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Пупо́нчык ’агурочак’ (б.-каш., калінк., хойн., Мат. Гом.), пу‑ поньчык ’завязь у агурках’ (брагін., Нар. словатв.). Ад пуп ’патаўшчэнне’, магчыма, працяг дыялектнага прасл.*рор‑ьnьу параўн. макед.пупунок ’каробачка (бавоўны); пупышка, бутон’, рус.пу‑ пончик ’пампон у дзіцячай шапачцы; пышка’ (другаснае?), параўн. пампон, пончык (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саво́к ’прылада для збірання смецця’ (Мат. Маг.), ’шуфлік’, ’міска драўляная’, ’мерка на 2 фунты’ (Мат. Гом.), ’прылада ў выглядзе грабелек для збірання чарніц’, ’каробачка з бяросты для ягад’ (Шатал.). Рус.сово́к ’прылада для збірання смецця; грабелькі для збірання ягад’ і г. д. Да *соваць, гл. сунуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
capsule
[ˈkæpsəl]1.
n.
1) Med. ка́псула f.
2) Bot. насе́нная каро́бачка
3) Anat. абало́нка (напр. рагава́я, сьлізі́стая)
2.
adj.
сьці́слы, скаро́чаны
a capsule history of Miensk — сьці́слая гісто́рыя Ме́нску
3.
v.t.
зьмяшча́ць у ка́псулы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ка́псула
(лац. capsula = каробачка)
1) аддзяляльная частка касмічнага лятальнага апарата, якая дасягае паверхні нябеснага цела;
2) абалонка для вадкіх або парашкападобных лякарстваў, якая прыгатаўляецца з крухмалу, жэлаціну і лёгка раствараецца ў арганізме.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ Пу́пінак ’малы круглы чалавечак’ (слонім., Нар. словатв.), пупянок ’сасок грудзей’ (карэл., пін., Шатал.), пу́пэнок ’бутон; страўнік у птушак’ (Сл. Брэс.); сюды ж укр.пу́пінок ’бутон; маленькі агурок’, рус.пупёночкы ’саскі грудзей’, пу́пень ’драўляная затычка ў лодцы’. Да пуп (гл.), параўн. паралельныя ўтварэнні балг.пупу́няк ’вельмі малы чалавек; маленькае колца’ (БЕР, 5, 857, ад пуп), макед.пупунок ’пупышка, бутон; каробачка (бавоўны і інш.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ма́каўка, ‑і, ДМ ‑каўцы; Рмн. ‑кавак; ж.
1. Плод маку — каробачка, дзе знаходзіцца насенне.
2.Разм. Купал царквы. У Навагранах камяніцы, а касцёл такі, што як захочаш зірнуць на яго макаўку, дык шапка падае з галавы.Сабаленка.
3. Верхняя частка, вяршыня чаго‑н. Удалечыні цямнілася макаўка вадакачкі.Алешка.Звярнулі браты на лясную сцежачку, мінулі дуб з сухой макаўкай.С. Александровіч.
4. Верхняя частка галавы. Уладзімір Верамейчык, пасунуўшы вушанку на самую макаўку галавы, разам з механікам дзелавіта, па-гаспадарску правярае спраўнасць тэхнікі.Дуброўскі.
5. Канец кораня конскага хваста.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВІСЛАПЛО́ДНІК
(Cremocarpium),
двухсямянка, плод сасудзістых раслін, відазмененая каробачка (схізакарпій). Характэрны для раслін сям. сельдэрэевых і некаторых араліевых. Складаецца з двух аднанасенных сухіх паўплодзікаў (мерыкарпіяў), якія не раскрываюцца. Развіваецца з двухгнездавой завязі, спелы распадаецца падоўжна на 2 палавінкі (адпавядаюць двум пладалісцікам завязі), якія вісяць на расшчэпленым напалам стрыжаньку (карпафоры), што прадаўжаецца ў пладаножку.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Табаке́рка ’скрыначка для табакі’ (ТСБМ, Шн. 2, Касп.; ашм., Стан.; Бяльк., Федар. 4), тобаке́рка, тобакі́рка, тобаке́рочка ’зробленая з кары каробачка для тытуню, для захавання дробных рэчаў накшталт іголак, нітак і інш.’ (палес., З нар. сл.; ТС). Укр.табаке́рка ’табакерка’, рус.табаке́рка, польск.tabakiera, tabakierka, серб.-харв., балг.табаке́ра, макед.табаке́ра, табаке́рка ’тс’. Праз польскую мову з франц.tabaquière ’табакерка’ (форма, вядомая з XVII ст.) < tabac ’тытунь’ (Фасмер, 4, 5; Чарных, 2, 223; ЕСУМ, 5, 498). Параўн. табацірка (гл.).