спалучэ́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. спалучаць — спалучыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. спалучацца — спалучыцца. Спалучэнне зычных. Сінтаксічнае спалучэнне. Спалучэнне колераў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акамада́цыя, -і, ж. (кніжн.).
1. Прыстасаванне (арганізма).
2. У мовазнаўстве: фанетычны працэс прыстасавання вымаўлення сумежных зычных і галосных гукаў, у выніку чаго ўласцівасць аднаго гука часткова пашыраецца на іншы.
○
Акамадацыя вока — здольнасць вока прыстасоўвацца да разгляду прадметаў на розных адлегласцях.
|| прым. акамадацы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вымаўле́нне, ‑я, н.
Перадача голасам гукаў ці слоў мовы. Вымаўленне зычных гукаў. Правільнае вымаўленне. Выразнае вымаўленне. Каларытнае вымаўленне. // Гукавая сістэма мовы. Беларускае літаратурнай вымаўленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кансананты́зм
(ад лац. conconans, -ntis = зычны гук)
сістэма зычных гукаў якой-н. мовы (параўн. вакалізм).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ВЕЛЯРЫЗА́ЦЫЯ (лац. velaris ад velum заслона) у мовазнаўстве, дадатковая артыкуляцыя, якая выражаецца ў пад’ёме задняй часткі спінкі языка да мяккага паднябення. У бел. мове ў заднеязычных зычных «г», «к», «х» яна супадае з асноўнай артыкуляцыяй, таму іх называюць велярнымі; у шыпячых зычных яна не супадае з асноўнай артыкуляцыяй, збліжэннем языка з цвёрдым паднябеннем, таму іх называюць двухфокуснымі. Выразная велярызацыя ў гука «л», што робіць яго непадобным да невелярызаванага, т.зв. сярэднееўрапейскага l. Ва ўсіх астатніх цвёрдых зычных велярызацыя служыць для больш выразнага іх проціпастаўлення адпаведным мяккім палаталізаваным зычным (гл. Палаталізацыя). Акустычны эфект велярызацыі нагадвае эфект ад лабіялізацыі (агублення).
А.І.Падлужны.
т. 4, с. 70
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
суадно́сіны, ‑сін; адз. няма.
Узаемныя адносіны; узаемная сувязь, залежнасць розных велічынь, прадметаў, з’яў. Суадносіны сіл. □ Усе зычныя знаходзяцца ў пэўных суадносінах, утвараючы сістэму зычных беларускай мовы. Юргелевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́канне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. якаць.
2. У мовазнаўстве — вымаўленне ненаціскнога галоснага «е» як «а» («я») пасля мяккіх зычных у першым складзе перад націскам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
о́канне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. окаць.
2. Спец. Захаванне ў вымаўленні ненаціскнога «о» пасля цвёрдых зычных; проціл. аканне. Оканне палескіх гаворак беларускай мовы. Паўночнарускае оканне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уза..., прыстаўка (гл. уз...).
Ужываецца замест «уз...»: 1) перад збегам зычных, напрыклад: узабрацца, узарвацца, узаткнуць; 2) перад зычнымі, пасля якіх пішацца мяккі знак або апостраф, напрыклад: узалью, узаб’ю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
алітэра́цыя, ‑і, ж.
Паўтарэнне аднолькавых або блізкіх зычных для ўзмацнення гукавой выразнасці паэтычнай мовы, якое дасягаецца адпаведным падборам слоў, напрыклад: Голасам моцы, ціха і важна Гром пракаціўся ўгары. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)