зуб, -а, мн. зу́бы і зубы́, -о́ў, м.

1. мн. зу́бы і (з ліч. 2, 3, 4) зубы́, зубо́ў. Касцявое ўтварэнне, орган у роце для адкусвання і разжоўвання ежы.

Кутнія зубы.

Малочныя зубы (у дзяцей). Узброены да зубоў (перан.: вельмі добра ўзброены). З. на з. не пападае (пра дрыжыкі ад моцнага холаду, страху). З. за з. (перан.: адплачваючы за зло той жа меркай; разм.). Зубы на паліцу палажыць (перан.: абмежаваць сябе ў самым неабходным з-за адсутнасці сродкаў; разм.). Зуб або зубы вастрыць на каго-н. (перан.: злавацца, імкнуцца нашкодзіць; разм.). Праз зубы гаварыць (ледзь раскрываючы рот, неахвотна). Не па зубах (перан.: не пад сілу, не па здольнасцях).

2. мн. зубы́, -о́ў. Зубцы (гл. зубец у 1 знач.).

◊

Ні ў зуб нагой (разм.) — зусім нічога (не ведаць, не разумець і пад.).

Мець зуб на каго (разм.) — адчуваць тайную злобу, нездаволенасць у адносінах да каго-н.

|| памянш. зубо́к, -бка́, мн. зу́бкі, -аў і (з ліч. 2, 3, 4) зубкі́, -о́ў, м. (да 1 знач.).

◊

На зубок трапіць каму (разм.) — стаць прадметам насмешак, плётак, крытыкі.

На зубок (вывучыць, выведаць; разм.) — дакладна, дасканала.

|| прым. зубны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.) і зубавы́, -а́я, -о́е (да 2 знач.; спец.).

Зубны боль.

Зубны ўрач.

Зубны парашок (для чысткі зубоў). Зубны зычны (які вымаўляецца пры ўдзеле зубоў; спец.). Зубавая барана.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

марда́сы, ‑аў; адз. няма.

Груб. У выразе: па мардасах — па твары (біць), пра аплявухі. Мы ім [Пятлюру, Савінкаву, Антонаву] — па мардасах Ды пусцілі без зубоў. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гетэраданты́зм

(ад гетэра + гр. odus, odontos = зуб)

дыферэнцыраванне формы зубоў ад канічных шыпоў рознай даўжыні, аднародных па форме, да зубоў рознага тыпу або класа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

пламбава́нне ж

1. (накладанне пломбы) Plombíerung f -;

2. мед (зубоў) Plombíeren n -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

АДАНТО́МА

[ад грэч. odus (odontos) зуб + ...ома],

дабраякасная пухліна ў выглядзе кангламерату розных зубных тканак. Узнікае ад парушэння развіцця аднаго або некалькіх зубоў на верхняй ці ніжняй сківіцы, часцей каля карэнных зубоў. Мяккая адантома — ранняя стадыя развіцця пухліны — складаецца з эпітэліяльнай і злучальнай тканак. Назіраецца часцей у маладым узросце. Цвёрдая адантома (абвапнаваная) можа ўключаць дробныя зубы або зубападобныя структуры, акаймаваныя капсулай. Лячэнне хірургічнае.

т. 1, с. 94

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

аклю́зія ​1, ‑і, ж.

Спец. Паглынанне газаў расплаўленымі або цвёрдымі металамі.

[Ад лац. occlusio — заключэнне.]

аклю́зія ​2, ‑і, ж.

Спец. Суадносіны зубоў верхняй і ніжняй сківіц у самкнутым стане; прыкус.

[Ад лац. occlusio — заключэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

dentition

[denˈtɪʃən]

n.

1) прарэ́званьне зубо́ў

2) фо́рма і разьмяшчэ́ньне зубо́ў

Dogs and wolves have the same dentition — Саба́кі й ваўкі ма́юць такі́я са́мыя зу́бы

3) зу́бы pl.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

caries

[ˈkeri:z]

n.

псава́ньне, гніцьцё n. (зубо́ў), кастае́да f., ка́рыес -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Ляпня́к ’недапечаны хлеб, які ліпне да зубоў’ (Сцяшк., карэліц., Шатал.; Сцяцко, Бел. мова, 137). Да ляпі́ць (гл.). Аб суфіксе ‑няк гл. Сцяцко, Афікс. наз., 59.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

braces

1) мэталёвая сьця́жка (для раўня́ньня зубо́ў)

2) шле́йкі, падця́жкі pl. only

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)