памле́ць сов., разг.
1. уста́ть; (от неудобного положения) занеме́ть, замле́ть;
2. (от страха, жары и т.п. — о многих) обомле́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
самле́ць сов.
1. потеря́ть созна́ние, упа́сть в о́бморок;
2. занеме́ть, замле́ть;
3. обесси́леть;
с. ад гарачыні́ — обесси́леть от жары́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спа́рыцца I сов., разг. (соединиться в пару) спа́риться
спа́рыцца II сов.
1. упа́риться;
2. (о молоке) вскипяти́ться;
3. разг. (от жары) вспоте́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Плаймо́, пляймо ’пляма’ (беш., Нар. сл.) — у выніку кантамінацыі лексем пляма і лагаю (гл. латюі) пры ад’ідэацыі балтыйскіх слоў: літ. plėnys ’попел’, прус. plejnis ’белы попел на жары (вуголлі)’. У польск. plama, з якога паходзіць бел. пляма, зліліся ст.-польск. plana ’загана’, ’дыятэз’ і (медыцыне^) plana ’чырвоная (агністая) пляма на скуры (ад хваробы)’, якое з ням. Flamme < лац. flamrna < jlagma < jlagräre ’гарэць’ (Банькоўскі, 2, 597; Брукнер, 417).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
здо́хнуць сов.
1. сдо́хнуть, издо́хнуть, околе́ть, подо́хнуть; (о скоте — ещё) пасть;
2. перен., прост. подо́хнуть;
мо́жна з. ад гарачыні́ — мо́жно подо́хнуть от жары́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ску́рчыцца сов.
1. (от судороги, боли) ско́рчиться, скорёжиться; сжа́ться;
2. (от жары) скорёжиться, съёжиться;
3. (от холода, страха и т.п.) съёжиться, сжа́ться, сверну́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Добра ўварыцца, згатавацца на жары, невялікім агні. Каша ўпрэла. □ [Мяса] так упрэла ў печы, што стала ружовае. Палтаран.
2. Разм. Упацець, пакрыцца потам. Пакуль [Балашоў] дабраўся да Вірской вуліцы, аж упрэў. Новікаў.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць вільготным, сырым ад цяпла. Трава, нагрэтая сонцам,.. упрэла і цяпер патыхала аж сюды, на двор, саладкава і горача. М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
развезти́II сов., безл.
1. (разморить) прост. размары́ць;
от жары́ развезло́ ад гарачыні́ размары́ла;
2. (сделать малопригодным для езды) разг. разве́зці;
доро́гу развезло́ от дожде́й даро́гу разве́зла ад дажджо́ў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БО́НДАРАЎ Андрэй Лявонцьевіч
(20.8.1901, хутар Бондараў Новааскольскага р-на, Расія — 23.9.1961),
савецкі ваен. дзеяч. Ген.-лейт. (1943), Герой Сав. Саюза (1943). Скончыў Кіеўскую аб’яднаную ваен. школу (1927), курсы ўдасканалення камсаставу (1941), паскораны курс Ваен. акадэміі Генштаба (1942). У Чырв. Арміі з 1921. Удзельнік грамадз., сав.-фінл. 1939—40 войнаў. У Вял. Айч. вайну ў вер. 1943 часці 17-га гв. стралк.корпуса пад яго камандаваннем фарсіравалі Дняпро каля в. Верхнія Жары Камарынскага р-на, захапілі плацдарм і, развіваючы наступленне, фарсіравалі Прыпяць. Да 1995 у Сав. Арміі.
т. 3, с. 212
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
прэць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гнісці, тлець ад сырасці або цеплыні.
Мокрае сена прэе.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца вільготным, сырым ад цеплыні.
Зямля вясной прэе.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павольна даходзіць да гатоўнасці на жары, на невялікім агні.
Бульба прэе.
4. Пацець, пакрывацца потам (разм.).
Прэе дзед у ватоўцы на такім сонцы.
|| зак. сапрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е (да 1 і 4 знач.), упрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е (да 1, 3 і 4 знач.) і увапрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е (да 1, 3 і 4 знач.).
|| наз. прэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)