Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
дыялектало́гія
(ад дыялект + -логія)
раздзел мовазнаўства, які вывучае мясцовыя гаворкі, дыялекты.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
наре́чиеIср.
1.дыяле́кт, -та м., гаво́рка, -кі ж.;
2.(язык) уст. мо́ва, -вы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АНТЫНО́МІЯ
(ад грэч. antinomia супярэчнасць у законе),
супярэчнасць паміж двума суджэннямі, кожнае з якіх аднолькава лагічна даказальнае. Паняцце «антыномія» ўзнікла ў антычнасці (Платон, Арыстоцель). Стараж.-грэч. філосафы ў сэнсе антыноміі часцей выкарыстоўвалі тэрмін «апарыя». Шмат увагі фармулёўцы і аналізу антыноміі аддавалі схаластычныя логікі. Кант выкарыстоўваў паняцце «антыномія», спрабуючы апраўдаць асн. тэзіс сваёй філасофіі, паводле якога розум не можа выйсці за межы пачуццёвага вопыту і пазнаць «рэч у сабе». Вучэнне Канта пра антыномію развіта ням. класічным ідэалізмам як фундаментальная перадумова дыялект. логікі. Гегель крытычна прааналізаваў кантаўскае вырашэнне пытання антыноміі і паказаў, што супярэчнасць — неад’емная аб’ектыўная характарыстыка духу, які знаходзіцца ў развіцці, гіст. быцця і мыслення. У дыялект. матэрыялізме антыномія разглядаецца ў рамках вучэння пра дыялект. супярэчнасці (адрознівае супярэчнасці ад парадоксаў). Пастаноўка навук. праблем у форме антыноміі і іх вырашэнне — важнае звяно ў тэарэт. адлюстраванні дыялект. супярэчнасці аб’ектыўнай рэальнасці.
Літ.:
Манеев А.К. Философский анализ антиномии науки. Мн., 1974.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дыялекты́зм
(ад дыялект)
слова або выраз у літаратурнай мове, узяты з якога-н. дыялекту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ся — выгук, каб спыніць гутарку: Sia! dzieci (Варл.), ’ша!’: Ціха, ся! (ашм., Стан.). Запазычана з т. зв. літвацкага дыялект мовы ідыш, дзе замест š вымаўляецца s, параўн. Астравух, Ідыш-бел. сл., 27. Гл. ша.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
cockney
[ˈkɑ:kni]
n., pl. -neys
а) ко́кні (жы́хар усхо́дняй ча́сткі Лёндану)
б) дыяле́кт ко́кні
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
idiom
[ˈɪdiəm]
n.
1) ідыёма f. (вы́раз уласьці́вы адно́й мо́ве)
2) дыяле́кт -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
*Кабе́лец, кобелец ’дыван’ (Нас.). Наяўнасць фанетычнай адзнакі (‑б‑ на месцы ‑в‑, параўн. рус.ковер) і супадзенне з польск.kobielec ’тс’ сведчаць пра запазычанне. Паводле лінгвагеаграфічнага крытэрыю, найбольш верагоднай крыніцай запазычання мог быць польскі перыферыйны дыялект. Параўн. каберац (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Idióm
n -s, -e лінгв.
1) ідыёма, ідыяматы́чны вы́раз
2) ідыём, дыяле́кт, гаво́рка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)