Сірэ́нь ‘бэз’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Новае запазычанне з рус.сире́нь ‘тс’, якое з ням.дыял.Sirene, Syringe ‘тс’; апошняе з лац.syrinx, syringa ‘тс’ ад грэч.σύριγξ ‘дудка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свісцёл ‘маркоўнік, Anthricus silvestris Hoffm.’ (ТС). Іншыя назвы стволле, ствольны цвет. Полыя сцёблы парасонавых раслін часта маюць назву дудка,; гл. Мяркулава, Очерки, 67. Тады свісцёл да свісцець; параўн. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэцэнзе́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Аўтар рэцэнзіі. Рэцэнзент дысертацыі. □ На думку рэцэнзента, «Дудка» мае «немалаважную цікавасць і паказвае, што ў аўтара ёсць як паэтычная жылка, так і неабходная наглядальнасць».С. Александровіч.// Той, хто спецыяльна піша рэцэнзіі, водзывы для прэсы. Тэатральны рэцэнзент. □ Як толькі рэцэнзент загаварыў пра перадачы музычнай рэдакцыі, Мікола падышоў бліжэй да дзвярэй.Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непадалёку, прысл. і прыназ.
1.прысл. На нязначнай адлегласці; паблізу. Непадалёку, спрабуючы голас, азваўся салавей.Аляхновіч.
2.прыназ.зР. Спалучэнне з прыназоўнікам «непадалёку» выражае прасторавыя адносіны: ужываецца для ўказання на прадмет ці месца, паблізу якіх хто‑, што‑н. знаходзіцца або што‑н. адбываецца. [Серж з бацькам] былі ўжо непадалёку свайго дома.Чорны.Непадалёку сцішаных Ашмян Загаласіла ўтрапёна дудка — Куды гучней, чым віленскі арган.Дукса.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадмо́ва, ‑ы, ж.
1. Уступ з папярэднімі заўвагамі аўтара (рэдактара, выдавецтва) да твора, кнігі. У якасці прадмовы да кнігі «На этапах» быў змешчан усхваляваны артыкул Р. Р. Шырмы «Матывы творчасці Максіма Танка».Бугаёў.Моцна запала ў душу прадмова да зборніка [Ф. Багушэвіча] «Дудка беларуская».Мядзёлка.
2. Папярэднія выказванні, уступ перад чым‑н. больш важным. Усё тое, што я расказаў, гэта нібы прадмова да адказу.Скрыпка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pipe1[paɪp]n.
1. труба́;
a plastic/copper pipe пла́стыкавая/ме́дная труба́
2. лю́лька;
pipe tobacco тыту́нь для лю́лькі;
He filled and lit his pipe. Ён набіў люльку і запаліў яе.
3.mus.ду́дка; жале́йка;
an organ pipe труба́ арга́на
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Сірэ́на ‘гукавы сігнал; прыстасаванне для падачы гукавых сігналаў’ (ТСБМ), сырэ́на ‘тс’ (Некр. і Байк.). Запазычана з франц.sirène ‘тс’, што выводзіцца з лац.Sīrēn(a) ‘казачная істота’ < грэч.Σειρήν ‘міфічны персанаж, што сваімі спевамі заманьваў мараходаў’, не выключана сувязь з лац.sȳrinx ‘дудка, чараціна’. Беларускае слова трапіла праз рускую і польскую мовы, гл. адпаведна рус.сирена, польск.syrena (Фасмер, 3, 626; ЕСУМ, 5, 241).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Pféife
f -, -n
1) свісто́к, ду́дка
2) пі́пка, лю́лька
◊ die ~ im Sack hálten* — трыма́ць язы́к за зуба́мі
nach j-s ~ tánzen — скака́ць пад чыю́-н. ду́дку
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Дуда́ ’дуда, дудка’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Сл. паўн.-зах.). *Duda, *dudъka вядома ва ўсіх слав. мовах (агляд форм гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 146) і з’яўляецца старым утварэннем гукапераймальнага характару. Сюды адносяцца і дзеясловы *dudati, *dudeti (у тым ліку і бел.дудзець), *duditi (параўн. і бел.дудзіць), якія маюць прасл. характар (гл. у Трубачова, там жа, 147). Таксама прасл. словам можна лічыць і *dudarь (параўн. і бел.дуда́р). Магчыма, сюды адносіцца і бел.ду́ды ’жарты, падман’ (Нас.).