«ГІСТО́РЫЯ ПРА АПАЛО́НА ЦІ́РСКАГА»,
помнік перакладной бел. л-ры, свецкая аповесць блізкаўсходняга паходжання. Бытавала на Беларусі ў 17—18 ст.
У аснове твора — апісанне прыгод гал. героя, чалавека знатнага паходжання, які шмат гадоў блукае па розных краях, трапляе ў незвычайныя і складаныя сітуацыі і гісторыі, а пасля шчасліва вяртаецца ў родны горад, дзе становіцца царом. На Беларусі распаўсюджвалася ў складзе вядомага зб. навел «Рымскія дзеянні». Адзін з яго рукапісаў перапісаны ў Магілёве ў 1688. Мова магілёўскага спіса — сумесь старабел. і рус. моў 17 ст.
Публ.:
Римские деяния: Вып. 1—2. СПб., 1877—78.
В.А.Чамярыцкі.
т. 5, с. 275
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«ГІСТО́РЫЯ ПРА ВАРЛАА́МА І ІАСА́ФА»,
помнік перакладной бел. л-ры 17 ст. Арыгінал узнік у Індыі на аснове нар. паданняў пра Буду. Праз перс. і араб. пасрэдніцтва стаў вядомы грэкам, у 11 ст. — усх. славянам. У аповесці апісваецца жыццё інд. царэвіча Іасафа, які пад уплывам хрысц. прапаведніка Варлаама прыняў новую веру, далучыў да хрысціянства свайго бацьку і народ, а потым пакінуў свецкае жыццё і зрабіўся пустэльнікам. Твор прасякнуты царк.-аскетычнай тэндэнцыяй, ідэяй аб усепераможнай сіле хрысц. веравучэння. Бел. пераклад надрук. ў 1637 у Куцеінскай друкарні (у Оршы) і стаў непасрэднай крыніцай рус. перакладу, апубл. ў 1681 у Маскве. Прытчы з аповесці выкарыстоўваліся пісьменнікамі, праніклі ў фальклор. У 18 ст. на Беларусі ўзніклі фалькл. перапрацоўкі твора («Алісахвій-царэвіч» і інш.).
В.А.Чамярыцкі.
т. 5, с. 276
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
радасло́ўе, -я, н.
Гісторыя роду, генеалогія.
|| прым. радасло́ўны, -ая, -ае.
Радаслоўная табліца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
исто́рия ж.
1. гісто́рыя, -рыі ж.;
исто́рия боле́зни гісто́рыя хваро́бы;
исто́рия письма́ гісто́рыя пісьма́;
2. (происшествие) разг. гісто́рыя, -рыі ж.; здарэ́нне, -ння ср.; прыго́да, -ды ж.;
◊
вот так исто́рия! вось дык гісто́рыя!;
ве́чная (обы́чная) исто́рия ве́чная (звыча́йная) гісто́рыя;
совсе́м друга́я исто́рия зусі́м і́ншая гісто́рыя (спра́ва, рэч);
исто́рия с геогра́фией (о затруднении) шутл. гісто́рыя з геагра́фіяй;
исто́рия ума́лчивает (о чём) шутл. гісто́рыя маўчы́ць (не гаво́рыць) (пра што).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гене́зіс, -у, м.
Паходжанне, гісторыя ўзнікнення і развіцця чаго-н.
Г. славянскіх моў.
|| прым. генеты́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рама́н², -а, м. (разм.).
Любоўныя адносіны паміж мужчынам і жанчынай.
Завесці р.
|| прым. рамані́чны, -ая, -ае.
Раманічная гісторыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заба́ўны, -ая, -ае.
Такі, які можа пацешыць, развесяліць; дзіўны, цікавы.
З. чалавек.
Забаўная гісторыя.
Забаўнае здарэнне.
|| наз. заба́ўнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нашуме́вший прил. нашуме́лы;
нашуме́вшая исто́рия нашуме́лая гісто́рыя;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сусве́тны, -ая, -ае.
1. гл. сусвет.
2. Які распаўсюджваецца на ўвесь свет, адносіцца да ўсяго свету.
Сусветная гісторыя.
С. кангрэс моладзі (розных краін свету).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
clinical [ˈklɪnɪkl] adj. кліні́чны;
clinical history гісто́рыя хваро́бы;
clinical record гісто́рыя хваро́бы, бланк гісто́рыі хваро́бы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)