БЕ́ЛАЯ ГВА́РДЫЯ,

неафіцыйная назва ваенна-паліт. антыбальшавіцкіх сіл у час грамадзянскай вайны і ваеннай інтэрвенцыі ў Расіі 1918—20, пазней — у эміграцыі. Назва «белыя» звязана з традыцыйнай сімволікай белага колеру — колеру прыхільнікаў правапарадку і ўлады манарха (у процілегласць чырвонаму — колеру рэвалюцыі). «Белы» рух меў на мэце звяржэнне сав. улады. Арганізатарамі і кіраўнікамі яго былі манархісты, партыі правых эсэраў, кадэтаў і меншавікоў. Лідэры Белай гвардыі (А.І.Дзянікін, А.М.Каледзін, А.В.Калчак, Л.Г.Карнілаў, П.М.Красноў, П.М.Урангель, М.М.Юдзеніч і інш.) камандавалі буйнымі вайск. злучэннямі, на падведамасных тэрыторыях стваралі свае ваенна-паліт. рэжымы (гл. Дзянікіна ўрад, Калчака ўрад, Урангеля ўрад і інш.). Пасля перамогі Чырв. Арміі ў грамадз. вайне і прыходу да ўлады бальшавікоў б.ч. белагвардзейцаў эмігрыравала (гл. Эміграцыя белая).

т. 3, с. 73

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

лейб-гва́рдыя

(ням. Laibgarde)

асабістая ахова манарха, а таксама прывілеяванае войска ў шэрагу манархічных дзяржаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гва́рдия гва́рдыя, -дыі ж.;

Кра́сная гва́рдия Чырво́ная гва́рдыя;

гва́рдии капита́н гва́рдыі капі́тан;

◊

ста́рая гва́рдия стара́я гва́рдыя.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лейб-...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: які знаходзіцца пры манарху, служыць пры двары, напр.: лейб-медык, лейб-гвардыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прэтарыя́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да прэтарыянцаў. Прэтарыянская гвардыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лейб-гва́рдия воен., уст. лейб-гва́рдыя, -дыі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Гвардзе́йскі, гвардзе́ец. Гл. гва́рдыя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

guards

pl.

гва́рдыя ў брыта́нскім во́йску

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

gwardia

ж. гвардыя;

stara gwardia — старая гвардыя;

gwardia honorowa — ганаровая варта

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Léibgarde

f - лейб-гва́рдыя

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)