карау́л м.

1. сущ. ва́рта, -ты ж., мн. нет; караву́л, -ла м.;

почётный карау́л ганаро́вая ва́рта;

полево́й карау́л воен. палявы́ караву́л;

2. межд. караву́л, гвалт, рату́йце;

◊

хоть карау́л кричи́ хоць караву́л (гвалт) крычы́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гра́мата ж. гра́мота;

вучы́цца ~маце — учи́ться гра́моте;

○ ганаро́вая г. — почётная гра́мота;

ахо́ўная — г. охра́нная гра́мота;

даро́ўная г. — да́рственная гра́мота;

вяры́цельная г. — дип. вери́тельная гра́мота;

берасця́ныя ~ты — берестяны́е гра́моты;

◊ кіта́йская г. — кита́йская гра́мота;

фі́лькава г. — фи́лькина гра́мота

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гра́мота ж.

1. гра́мата, -ты ж.; (письмо) пісьмо́, -ма́ ср.;

2. (документ) гра́мата, -ты ж.;

почётная гра́мота ганаро́вая гра́мата;

вери́тельные гра́моты дипл. даве́рчыя лісты́ (даве́рчыя гра́маты);

охра́нная гра́мота ахо́ўная гра́мата;

да́рственная гра́мота дарава́льная гра́мата.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гра́мата ж.

1. (Behérrschung von) Lésen und Schréiben;

вучы́цца гра́маце Lésen und Schréiben lérnen;

2. (дакумент) Úrkunde f -, -n, Schréiben n -s;

ганаро́вая гра́ма Éhrenurkunde f;

ахо́ўная гра́ма Schútzbrief m -(e)s, -e;

даве́рчая гра́ма дып. Begláubigungsschreiben n, Ernénnungsurkunde f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

kompania

kompani|a

ж.

1. кампанія;

dla ~i dał się Cygan powiesić — за кампанію цыган павесіўся;

2. вайск. рота;

~a honorowa — рота ганаровай варты; ганаровая варта

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

guard​1 [gɑ:d] n.

1. вартавы́

2. ва́рта, ахо́ва;

be on guard быць/стая́ць на ва́рце, вартава́ць;

a guard of honour ганаро́вая ва́рта;

the President’s armed guard узбро́еная ахо́ва прэзідэ́нта

3. pl. the Guards гва́рдыя

4. BrE канду́ктар (у цягніку)

5. sport абараня́льная сто́йка (у боксе)

♦

be on one’s guard быць пі́льным/асцяро́жным;

be off one’s guard быць непадрыхтава́ным (да нападу і іншых нечаканасцей);

catch smb. off his guard заста́ць каго́-н. зняна́цку

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

honorowy

honorow|y

1. ганаровы, пачэсны;

~e miejsce — ганаровае месца;

kompania ~a — рота ганаровай варты; ганаровая варта;

runda ~a спарт. круг пашаны;

2. бясплатны; які не аплачваецца;

praca ~a — бясплатная праца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ГРА́МАТЫ ВЯРХО́ЎНАГА САВЕ́ТА РЭСПУ́БЛІКІ БЕЛАРУ́СЬ,

узнагароды Вярхоўнага Савета Беларусі. Упершыню ўведзены Указам Прэзідыума Вярх. Савета БССР 20.11.1938. Палажэнне аб Ганаровай грамаце і Грамаце Вярх. Савета БССР зацверджана 30.10.1969. Паводле яго Прэзідыум Вярх. Савета БССР узнагароджваў Ганаровымі граматамі і Граматамі рабочых, калгаснікаў, служачых, інж.-тэхн. работнікаў, дзеячаў навукі, літаратуры і мастацтва, ваеннаслужачых, а таксама прадпрыемствы, калгасы, установы і арг-цыі, прац. калектывы, вайсковыя часці і злучэнні, раёны, сельсаветы, гарады і інш. за поспехі ў развіцці нар. гаспадаркі, навукі і культуры, у вытв., навук. і грамадскай дзейнасці, высокія паказчыкі ў баявой падрыхтоўцы і інш. заслугі.

Прэзідыум Вярх. Савета Рэспублікі Беларусь прыняў 2.8.1994 Пастанову і Палажэнне пра заснаванне Ганаровай Граматы Прэзідыума Вярх. Савета Рэспублікі Беларусь і спыненне ў далейшым узнагароджання раней устаноўленымі граматамі Вярх. Савета. У адпаведнасці з Палажэннем Ганаровая грамата Прэзідыума з’яўлялася заахвочваннем за заслугі ў дзярж., гасп., сац.-культ. будаўніцтве і ўмацаванні абараназдольнасці Беларусі. Ганаровай граматай узнагароджваліся грамадзяне Рэспублікі Беларусь, а таксама асобы, якія не з’яўляліся яе грамадзянамі. Узнагароджанне праводзілася Прэзідыумам Вярх. Савета Рэспублікі Беларусь. Са спыненнем дзейнасці Вярх. Савета Рэспублікі Беларусь 27.11.1996 як форма ўзнагароды перастала існаваць.

М.Р.Белавусаў.

т. 5, с. 401

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гра́мата, ‑ы, ДМ ‑мэце, ж.

1. Уменне чытаць і пісаць. Сельскі настаўнік павінен быў вучыць на сяле грамаце і дзяцей і дарослых. «Беларусь». Пайшоў Антось у армію цёмным хлопцам і вырас у барацьбе да камандзіра, навучыўся грамаце. Чарнышэвіч. // Пачатковыя звесткі з якой‑н. галіны ведаў. Музычная грамата. Палітычная грамата. Тэхнічная грамата.

2. Афіцыйны дакумент, якім узнагароджваюць за пэўныя поспехі. Пахвальная грамата. Ганаровая грамата.

3. Уст. Пісьмо, пасланне. □ Першае вядомае гісторыкам пісьмовае сведчанне, у якім адзначаецца роля Мінска ў Вялікім княстве Літоўскім, — гэта грамата вялікага князя літоўскага ад 1444 года. «Полымя».

•••

Ахоўная грамата — дакумент, які сведчыць, што асоба або яе маёмасць знаходзіцца пад асаблівай аховай дзяржаўнай улады.

Берасцяная грамата — старажытнарускія пісьмы і дакументы, напісаныя на бяросце.

Вярыцельная грамата — урадавы дакумент пра назначэнне пэўнай асобы дыпламатычным прадстаўніком у якой‑н. дзяржаве.

Кітайская грамата — пра што‑н. цяжкае для разумення; тое, у чым цяжка разабрацца.

Фількава грамата — непісьменны складзены дакумент; дакумент, які не мае юрыдычнай сілы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́рта ​1, ‑ы, ДМ ‑рце, ж.

1. Група людзей, прызначаная ахоўваць каго‑, што‑н. На ўсіх дарогах, якія вялі ў атрад, была пастаўлена ўзмоцненая варта. Сіняўскі.

2. Вартаванне, абавязкі па ахове чаго‑н. Заступіць на варту. □ Набраў Іван цэлы жмут лучынак і пайшоў на варту. Якімовіч.

3. Месца, пункт вартавання; пост. Паставіць на варту.

•••

Ганаровая варта — воінскае падраздзяленне ці група асоб, выстраеныя для аддання пашаны (у гонар) каму‑н.

Быць (стаяць) на варце гл. быць.

Пасадзіць пад варту гл. пасадзіць.

Узяць пад варту гл. узяць.

ва́рта ​2, безас. у знач. вык.

1. з інф. Неабходна, трэба; мае сэнс; карысна. [Няслаўскі:] — Вам, малады чалавек, варта было адпачыць. Мурашка. Не варта абуджаць у сэрцы тое, што перагарэла, адышло і пакінула толькі пачуццё жалю аб незваротныя.. Дуброўскі.

2. каму. Па заслугах, так і трэба. Варта.. [Свеце], няхай не скача, што каза. Пташнікаў.

3. з інф. У саставе складаных сказаў абазначае ўмову хуткага з’яўлення наступных падзей. Варта, затаіўшыся, пастаяць адну хвілінку, каб адчуць, якім поўным жыццём жыве зімовая пушча. Краўчанка. Гэтаму.. вобразу маё ўяўленне надавала розныя формы і змест, варта было толькі затрымацца на іх.. даўжэй. Колас.

•••

Гэта нікуды не варта; куды гэта варта — вельмі кепска; непрыстойна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)