шэ́ра-бу́ры
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
шэ́ра-бу́ры |
шэ́ра-бу́рая |
шэ́ра-бу́рае |
шэ́ра-бу́рыя |
| Р. |
шэ́ра-бу́рага |
шэ́ра-бу́рай
шэ́ра-бу́рае |
шэ́ра-бу́рага |
шэ́ра-бу́рых |
| Д. |
шэ́ра-бу́раму |
шэ́ра-бу́рай |
шэ́ра-бу́раму |
шэ́ра-бу́рым |
| В. |
шэ́ра-бу́ры (неадуш.)
шэ́ра-бу́рага (адуш.) |
шэ́ра-бу́рую |
шэ́ра-бу́рае |
шэ́ра-бу́рыя (неадуш.)
шэ́ра-бу́рых (адуш.) |
| Т. |
шэ́ра-бу́рым |
шэ́ра-бу́рай
шэ́ра-бу́раю |
шэ́ра-бу́рым |
шэ́ра-бу́рымі |
| М. |
шэ́ра-бу́рым |
шэ́ра-бу́рай |
шэ́ра-бу́рым |
шэ́ра-бу́рых |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
цёмна-бу́ры
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
цёмна-бу́ры |
цёмна-бу́рая |
цёмна-бу́рае |
цёмна-бу́рыя |
| Р. |
цёмна-бу́рага |
цёмна-бу́рай
цёмна-бу́рае |
цёмна-бу́рага |
цёмна-бу́рых |
| Д. |
цёмна-бу́раму |
цёмна-бу́рай |
цёмна-бу́раму |
цёмна-бу́рым |
| В. |
цёмна-бу́ры (неадуш.)
цёмна-бу́рага (адуш.) |
цёмна-бу́рую |
цёмна-бу́рае |
цёмна-бу́рыя (неадуш.)
цёмна-бу́рых (адуш.) |
| Т. |
цёмна-бу́рым |
цёмна-бу́рай
цёмна-бу́раю |
цёмна-бу́рым |
цёмна-бу́рымі |
| М. |
цёмна-бу́рым |
цёмна-бу́рай |
цёмна-бу́рым |
цёмна-бу́рых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
чо́рна-бу́ры
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
чо́рна-бу́ры |
чо́рна-бу́рая |
чо́рна-бу́рае |
чо́рна-бу́рыя |
| Р. |
чо́рна-бу́рага |
чо́рна-бу́рай
чо́рна-бу́рае |
чо́рна-бу́рага |
чо́рна-бу́рых |
| Д. |
чо́рна-бу́раму |
чо́рна-бу́рай |
чо́рна-бу́раму |
чо́рна-бу́рым |
| В. |
чо́рна-бу́ры (неадуш.)
чо́рна-бу́рага (адуш.) |
чо́рна-бу́рую |
чо́рна-бу́рае |
чо́рна-бу́рыя (неадуш.)
чо́рна-бу́рых (адуш.) |
| Т. |
чо́рна-бу́рым |
чо́рна-бу́рай
чо́рна-бу́раю |
чо́рна-бу́рым |
чо́рна-бу́рымі |
| М. |
чо́рна-бу́рым |
чо́рна-бу́рай |
чо́рна-бу́рым |
чо́рна-бу́рых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
чырво́на-бу́ры
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
чырво́на-бу́ры |
чырво́на-бу́рая |
чырво́на-бу́рае |
чырво́на-бу́рыя |
| Р. |
чырво́на-бу́рага |
чырво́на-бу́рай
чырво́на-бу́рае |
чырво́на-бу́рага |
чырво́на-бу́рых |
| Д. |
чырво́на-бу́раму |
чырво́на-бу́рай |
чырво́на-бу́раму |
чырво́на-бу́рым |
| В. |
чырво́на-бу́ры (неадуш.)
чырво́на-бу́рага (адуш.) |
чырво́на-бу́рую |
чырво́на-бу́рае |
чырво́на-бу́рыя (неадуш.)
чырво́на-бу́рых (адуш.) |
| Т. |
чырво́на-бу́рым |
чырво́на-бу́рай
чырво́на-бу́раю |
чырво́на-бу́рым |
чырво́на-бу́рымі |
| М. |
чырво́на-бу́рым |
чырво́на-бу́рай |
чырво́на-бу́рым |
чырво́на-бу́рых |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
іхтыёл
(ад гр. ichthys = рыба + -ол)
густая чырвона-бурая лекавая вадкасць — прадукт перапрацоўкі сланцаў, багатых рэшткамі выкапнёвых рыб.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ГІЕ́НАВЫЯ
(Hyaenidae),
сямейства млекакормячых атр. Драпежных. 3 роды: гіены паласатыя (Hyaena), гіены плямістыя (Crocuta) і ваўкі земляныя (Proteles). 4 віды: гіена паласатая (H. hyaena), гіена бурая (H. brunnea), гіена плямістая (C. crocuta), воўк земляны (P. cristatus). Пашыраны ў Афрыцы, Пярэдняй, Сярэдняй і Паўд.-Зах. Азіі. Жывуць пераважна ў паўпустынях і пустынях. Гіена бурая і падвід гіена барбарыйская (H. hyaena barbara) занесены ў Чырв. кнігу МСАП.
Даўж. цела 55—165 см, хваста 20—33 см, маса 10—80 кг. Поўсць жаўтавата-шэрая ці брудна-бурая з плямамі і папярочнымі палосамі. Пярэднія канечнасці даўжэйшыя за заднія; шыя тоўстая, галава масіўная, зубы і сківіцы моцныя. Анальныя залозы выдзяляюць сакрэт з рэзкім пахам. Нараджаюць 2—4 (зрэдку 6) дзіцянят. Начныя драпежнікі, жывяцца пераважна мярцвячынай, нападаюць на дзікіх капытных, зрэдку на свойскую жывёлу.
т. 5, с. 241
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
макрацы́сціс
(н.-лац. macrocystis)
бурая водарасць, пашыраная ў морах умераных зон, выкарыстоўваецца як угнаенне, сыравіна для атрымання штучнага валакна.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
КУРАПА́ТКІ,
птушкі сям. цецеруковых і фазанавых атр. курападобных. Пашыраны ўсюды, ад тундры да трапічных лясоў і высакагор’яў. На Беларусі 2 віды: К. белая (Lagopus lagopus) і К. шэрая (Perdix perdix). Жывуць на палях, балотах, лугах, у драбналессі. К. белая занесена ў Чырв. кнігу Беларусі.
Даўж. да 46 см, маса да 900 г. Афарбоўка шэра-бурая, рыжа-бурая, у К. белай зімой белая. Кормяцца парасткамі, пупышкамі, насеннем траў, зернем, насякомымі (у т.л. каларадскімі жукамі). Нясуць да 24 яец. Аб’ект палявання. Гл. таксама Белыя курапаткі.
т. 9, с. 42
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
глянцго́льд
(ням. Glanzgold, ад Glanz = бляск + Gold = золата)
вязкая бурая вадкасць, у якой ёсць золата; выкарыстоўваецца для роспісу на фарфоры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
*Мурава́ты, мурова́ты ’цёмна-шэры’ (ТС), му́ры ’светла-карычневай масці’ (мазыр., З нар. сл.), ’цёмна-сівы’ (лельч., Нар. лекс.), ’смуглы, светла-карычневы’ (ТС), рус. мурый ’цёмна-карычневы’, укр. му́рий ’цёмна-шэры з плямамі (аб масці)’, ’смуглы’, чэш. mourovatý ’пачарнелы, цемнаваты’, moura ’шэрая (бурая) карова’. Да прасл. murъ, і.-е. адпаведнікамі якога з’яўляюцца: ст.-грэч. ἀμαυρός ’цёмны’, аркадск. μαῦρος, с.-грэч. μαῦρος ’цёмны, чорны’ (Цупіца, BB, 25, 101; Фасмер, 3, 15; Махэк₂, 377).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)