Verbum

Гле́ба ’глеба’ (БРС, Касп., Шат.). Запазычанне з польск. мовы. Параўн. польск. gleba ’тс’ (вядомае з XVIII ст.), якое паходзіць з лац. gleba (дакладней, з с.-лац.). Гл. Кюнэ, Poln., 57; Бернекер, 1, 301; Брукнер, 141.

Ельмо́жня ’міласціна’ (Шн.) < польск. jałmużna. Польск. jałmużna < чэш. almužna, якое ў сваю чаргу са ст.-в.-ням. almōsan < н.-лац. alimosina < грэч. ἐλεημοσύνη ’міласціна’ (Міклашыч, 2; Бернекер, 27). Бел. ельможня — вынік пазнейшай кантамінацыі з вельможны.

Дзя́дзька ’дзядзька’. Параўн. укр. дя́дько, рус. дя́дя. Усх.-слав. лексемы. Лічыцца, што яны ўзніклі асіміляцыяй з дѣдѧ (< *dědъ). Гл. Фасмер, 1, 561; Трубачоў, История терм., 85; Бернекер, 1, 191; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 230–231.

Кара́л, рус. коралл, королёк (па аналогіі з король). Запазычанне праз польск. koral, koralik з італ. corallo (лац. coralium). Форма мн. л. каралі, кралі (Гарэц., Др.-Падб., Яруш.) з польск. korale (Бернекер, 567; Фасмер, 2, 322, 365).

Крыха́ ’нязначная колькасць’ (ТСБМ, Сержп. Ск.). Укр. криха, рус. кроха, ст.-рус. кръха ’тс’. Параўн. літ. krušà ’град’, лат. krusa ’тс’, літ. krùšti ’крышыць’. Іншыя індаеўрапейскія паралелі менш верагодныя (Бернекер, 1, 630; Траўтман, 143; Фрэнкель, 302).

Ма́клер ’пасрэднік пры заключэнні гандлёвых і біржавых здзелак’ (ТСБМ). Запазычана праз польск. ці рус. мову з ням. (новав.-ням.) Makler ’тс’ або з гал. makelaar ’спекулянт’ (Праабражэнскі, 1, 503; Бернекер, 2, 9; Фасмер, 2, 561).

Калча́н ’скураная або драўляная сумка, чахол для стрэл’ (БРС, ТС, ТСБМ). Ва ўсх.-слав. мовах запазычанне з тат. kolčan ’тс’, гл. Міклашыч, 123; Бернекер, 1, 543. У бел. мове, мяркуючы паводле крыніц, кніжнае запазычанне з рус. мовы.

Прэ́лесць ’цуд’ (шчуч., Сл. ПЗБ), прэ́люс ’тс’ (драг., там жа). З рус. пре́лесть ’тс’, што з царкоўнаславянскай (Бернекер, 1, 755; Фасмер, 3, 358). Непасрэдна з царкоўнаславянскай паходзіць ст.-бел. прелестный ’ілжывы, няшчыры’: пророчество кривое и прелестное (Альтбаўэр).

Бядро́ ’сцягно’. Рус. бедро́, укр. бедро́, польск. biodro, чэш. bedro, балг. бедро́, серб.-харв. бѐдро і г. д. Прасл. *bedro. Найбольш верагодным з’яўляецца параўнанне з лац. femen, femur ’тс’; Бернекер, 48; Слаўскі, 1, 33–34; Фасмер, 1, 143.

Лаўр ’лаўр высакародны. Laurus nobilis’, ’вянок з лісця гэтага дрэва (ці куста) або галінка як сімвал перамогі, узнагароды’ (ТСБМ). Укр. лавр, лавір, лаврина, рус. лавр, польск. laur. З лац. laurus (Міклашыч, 161; Бернекер, 1, 695; Фасмер, 2, 445).