латыніза́цыя

(ад п.-лац. latinizare = латынізаваць)

1) увод лацінскай мовы і лацінскай культуры;

2) пераход на лацінскі алфавіт.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Roman​2 [ˈrəʊmən] adj.

1. ры́мскі;

the Roman alphabet лаці́нскі алфаві́т;

the Roman Empire Ры́мская імпе́рыя;

Roman numerals ры́мскія лі́чбы

2. ры́мска-каталі́цкі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ABC [ˌeɪbi:ˈsi:] n.

1. алфаві́т; а́збука

2. асно́вы (чаго-н.);

the ABC of physics асно́вы фі́зікі

♦

as easy as ABC ве́льмі про́ста, элемента́рна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

skorowidz

м.

1. паказальнік;

skorowidz rzeczowy — прадметны паказальнік;

2. алфавітная кніга; алфавіт

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

а́збука, -і, ДМ -буцы, ж.

1. Сукупнасць літар якой-н. пісьменнасці, размешчаных у пэўным парадку; алфавіт.

Беларуская а.

2. Вучэбны дапаможнік для пачатковага навучання грамаце; буквар.

3. перан. Асноўныя, прасцейшыя палажэнні якой-н. навукі, справы; аснова чаго-н.

А. навукі.

○

Азбука Морзэ — сістэма ўмоўных знакаў для перадачы літар праз тэлеграф.

Нотная азбука — сістэма нотных знакаў для перадачы музычных гукаў.

|| прым. а́збучны, -ая, -ае.

А. парадак.

◊

Азбучная ісціна — пра агульнавядомую, простую думку, ісціну.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

унасле́даваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.

1. Спец. Успрыняць ад бацькоў, продкаў якія‑н. рысы. Дзеці ўнаследавалі колер вачэй маці.

2. Запазычыць, узяць у папярэднікаў як спадчыну (у 2 знач.). Унаследаваць алфавіт. □ [Дзеці] ўнаследуюць ад свайго бацькі нянавісць да фашызму, як унаследаваў нянавісць да ўсяго антычалавечага сам Ісай Казінец ад свайго бацькі. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

alfabet, ~u

м. алфавіт; азбука; букар; букаўнік;

alfabet głuchoniemych — азбука глуханямых;

Morse’a — азбука Морзэ

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

а́збука, ‑і, ДМ ‑буцы, ж.

1. Сукупнасць літар якой‑н. пісьменнасці, размешчаных у пэўным парадку; алфавіт.

2. Вучэбны дапаможнік для пачатковага навучання грамаце; буквар.

3. перан. Прасцейшыя палажэнні якой‑н. навукі, справы; аснова чаго‑н. Вядома, таварышы новаіскраўцы, мы вельмі цэнім азбуку сацыял-дэмакратыі, але мы не хочам заставацца вечна на адной азбуцы. Ленін.

•••

Азбука Морзе — сістэма ўмоўных знакаў для перадачы літар на тэлеграфным апараце.

Нотная азбука — сістэма нотных знакаў, якія служаць для перадачы музычных гукаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Abc, A-B-C

[a:be:'tse:]

n -, -

1) а́збука, алфаві́т

nach dem ~ órdnen — размяшча́ць у алфавітным пара́дку

2) перан. а́збука, пача́так

noch im ~ stéhen* — паўтара́ць азы́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ГРАФЕ́МА

(ад грэч. graphē абрыс, контур),

мінімальная структурная адзінка пісьмовай мовы, якая адпавядае фанеме ў вуснай мове. Знаходзіць выражэнне ў літарах і выступае ў розных варыянтах у залежнасці ад стылю пісьма, месца ў слове або сказе. Гэтыя варыянты або літары (вялікія і радковыя, прамыя і курсіўныя) называюць алографамі адной і той жа графемы. Сістэма графемы пэўнага пісьменства ўтварае алфавіт гэтага пісьменства. Тэрмін «графема» ўведзены І.А.Бадуэнам дэ Куртэнэ ў 1912. А.М.Булыка.

т. 5, с. 412

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)