wyprawa

ж.

1. экспедыцыя; паход; адпраўка;

wyprawa krzyżowa — крыжовы паход;

wyprawa naukowa — навуковая экспедыцыя;

2. выраб (скуры);

3. тынкоўка; тынк;

4. уст. пасаг

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

экспеды́цыя

(лац. expeditio)

1) адпраўка і рассылка чаго-н. (карэспандэнцыі, тавараў і інш.);

2) установа або аддзел установы, прадпрыемства, які займаецца адпраўкай і рассылкай карэспандэнцыі, тавараў і інш. (напр. э. выдавецтва);

3) паездка, паход групы асоб з якім-н. спецыяльным заданнем, а таксама ўдзельнікі гэтай паездкі, паходу (напр. палярная э., дыялекталагічная э.);

4) ваенная аперацыя, якая праводзіцца параўнальна невялікімі ўзброенымі сіламі, а таксама ўзброеныя сілы, прызначаныя для такой аперацыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

экспеды́цыя, ‑і, ж.

1. Спец. Адпраўка, рассылка чаго‑н. (карэспандэнцыі, тавару і пад.). Экспедыцыя грузаў. Экспедыцыя карэспандэнцыі.

2. Спец. Установа ці аддзел ва ўстанове, які займаецца адпраўкай, рассылкай чаго‑н. Ганна.. атрымала месца ў экспедыцыі газеты — па перапісцы адрасоў. Гартны.

3. Аддзел канцылярыі якой‑н. дзяржаўнай установы царскай Расіі. Сергіевіч быў прыняты на працу ў Экспедыцыю па нарыхтоўцы дзяржаўных папер. Ліс.

4. Падарожжа, паездка, паход і пад. групы асоб, атрада з навуковымі, даследчымі мэтамі. Палярная экспедыцыя. □ Іншы раз.. [бацька] нават браў з сабою Максіма ў свае этнаграфічныя экспедыцыі. Майхровіч. // Ваенная аперацыя, якая праводзіцца параўнальна невялікімі ўзброенымі сіламі; узброеныя сілы, прызначаныя для такой аперацыі. Карная экспедыцыя. □ За здзек экспедыцыі карнай, За земляў крывавы падзел, За арышт партыйнай друкарні, За кожны ганебны расстрэл, .. Усё маё юнае племя Вялікую помсту нясе. Таўбін.

5. Група, атрад удзельнікаў такога падарожжа, паходу, паездкі і пад. Восенню касмічная экспедыцыя надоўга пакіне Зямлю і адправіцца ў бязмежныя глыбіні Сусвету. Шыцік.

[Лац. expeditio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экспеды́цыя

(лац. expeditio)

1) адпраўка і рассылка чаго-н. (карэспандэнцыі, тавараў і інш.);

2) установа або аддзел установы, які займаецца адпраўкай і рассылкай чаго-н. (напр. э. выдавецтва);

3) паездка, паход групы асоб з якім-н. спецыяльным заданнем, а таксама ўдзельнікі гэтай паездкі, паходу (напр. палярная э., дыялекталагічная э.);

4) ваенная аперацыя, якая праводзіцца ўзброенымі сіламі ў аддаленай мясцовасці, а таксама ўзброеныя сілы, прызначаныя для такой аперацыі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

выступле́нне н

1. Áuftreten n -s;

выступле́нне мас Aktiónen der Mássen;

выступле́нне хо́ру Áuftritt des Chors [´ko-];

2. (прамова) Réde f -, -n, Ánsprache f -, -n; Áusführungen pl;

публі́чнае выступле́нне öffentliche Réde;

выступле́нне у дэба́тах [дыску́сіі] Diskussiónsbeitrag m -(e)s, -träge;

3. (адпраўка) Áuszug m -(e)s, -züge, Ábmarsch m -(e)s, -märsche, Áufbruch m -(e)s, -brüche; вайск тс Áusrücken n -s, Ábrücken n -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

сро́чный

1. (ограниченный определённым сроком, продолжающийся определённый срок) тэрміно́вы;

сро́чный вклад тэрміно́вы ўкла́д;

сро́чная и сверхсро́чная вое́нная слу́жба тэрміно́вая і звыштэрміно́вая вае́нная слу́жба;

2. (спешный) спе́шны, тэрміно́вы; (неотложный) неадкла́дны;

сро́чное де́ло спе́шная (тэрміно́вая) спра́ва;

сро́чная рабо́та тэрміно́вая рабо́та;

сро́чная телегра́мма тэрміно́вая тэлегра́ма;

сро́чная отпра́вка эшело́на спе́шная (тэрміно́вая, неадкла́дная) адпра́ўка эшало́на;

приня́ть сро́чные ме́ры прыня́ць неадкла́дныя ме́ры.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ско́расць, ‑і, ж.

1. Ступень хуткасці руху каго‑, чаго‑н. або распаўсюджання чаго‑н. Скорасць палёту. Скорасць бегу. Скорасць святла. □ Поезд зрушыўся з месца і пашыбаваў далей, набіраючы скорасць і пакідаючы за сабою густыя клубкі дыму. Колас.

2. Ступень хуткасці, з якой адбываецца які‑н. працэс, дзеянне і пад. Скорасць рэзання. Скорасць вярчэння дыскаў.

3. Спец. Ступень хуткасці ластаўкі грузаў. Пасажырская скорасць. Адпраўка грузаў малой скорасцю.

4. Ступень хуткасці руху або вярчэння некаторых машын (аўтамабіля, матацыкла, станка і пад.), якая залежыць ад спосабу счаплення шасцярон. Уключыць скорасць. Весці машыну на трэцяй скорасці. □ У счапленні, значыць, нічога не можа быць — скорасці пераключаюцца нармальна. Мыслівец.

5. У фізіцы — адносіны пройдзенага целам шляху да адпаведнага прамежку часу. Адзінка скорасці. Сярэдняя скорасць. Вылічэнне скорасцей.

•••

Вялікая скорасць (спец.) — павышаная скорасць перамяшчэння грузаў (проціл. малая скорасць).

Каробка скорасцей гл. каробка.

Касмічныя скорасці — мінімальныя пачатковыя скорасці, пры якіх касмічны апарат, што запускаецца з Зямлі, можа стаць штучным спадарожнікам яе (першая касмічная скорасць), або пераадолець зямное прыцяжэнне і выйсці к іншым планетам Сонечнай сістэмы (другая касмічная скорасць), або пакінуць Сонечную сістэму, пераадолеўшы прыцяжэнне Зямлі і Сонца і пайсці ў міжзорную прастору (трэцяя касмічная скорасць).

Крэйсерская скорасць — нармальная скорасць карабля або самалёта ў адрозненне ад максімальнай.

Лінейная скорасць (спец.) — скорасць руху пункта, якая вызначаецца па даўжыні шляху, пройдзенага за адзінку часу.

Малая скорасць (спец.) — звычайная скорасць руху таварных паяздоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)