определи́ть сов.
1. (выяснить, установить) вы́значыць, мног. павызнача́ць, устанаві́ць;
2. (очертить границы, пределы) акрэ́сліць;
3. (раскрыть содержание понятия) вы́явіць, вы́значыць; (дать формулировку, определение) даць азначэ́нне;
4. (назначить) вы́значыць, мног. павызнача́ць, прызна́чыць;
определи́ть су́мму вы́значыць су́му;
5. (обусловить) вы́значыць, абумо́віць;
6. (вынести решение) юр. пастанаві́ць; прысудзі́ць; (меру наказания) вы́значыць;
суд до́лжен определи́ть ме́ру наказа́ния суд паві́нен вы́значыць ме́ру пакара́ння;
7. (назначить на должность) уст., прост. прызна́чыць; (устроить) ула́дзіць;
8. (в школу и т. п.) адда́ць; см. определя́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ірва́ць
I несов.
1. в разн. знач. рвать;
і. кве́ткі — рвать цветы́;
і. зу́бы — рвать зу́бы;
2. (изнашивать до дыр) рвать, трепа́ть;
3. (производить взрыв чего-л.) рвать, взрыва́ть;
і. лёд — рвать (взрыва́ть) лёд;
4. (лён, коноплю) тереби́ть;
5. (прекращать отношения) рвать, порыва́ть;
6. (раздирая на части, умерщвлять) рвать; разрыва́ть; терза́ть;
7. (о нарыве) рвать, нарыва́ть;
па́лец ірве́ — па́лец рвёт (нарыва́ет);
8. (незаконно или недобросовестно получать, приобретать) рвать, урыва́ть;
9. (резким движением разделять на части) рвать, разрыва́ть;
і. вяро́ўку — рвать (разрыва́ть) верёвку;
10. прост. (дружно, энергично выполнять работу и т.п.) рвать, налега́ть, нажима́ть;
11. (резко устремляться) рвать;
і. з ме́сца — рвать с ме́ста
II несов., безл. (тошнить) рвать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
аблажы́ць сов.
1. (положить что-л. вокруг кого-, чего-л.) обложи́ть; (покрыть, выстлать что-л. чем-л.) вы́ложить;
2. (книгу, тетрадь) обверну́ть, оберну́ть;
3. (налогом, штрафом) обложи́ть;
4. отверну́ть, опусти́ть; отложи́ть;
а. каўне́р — отверну́ть (опусти́ть, отложи́ть) воротни́к;
5. (покрыть со всех сторон) обложи́ть; (о тучах и т.п. — ещё) заволо́чь, обволо́чь;
~жы́ла язы́к — обложи́ло язы́к;
хма́ры ~жы́лі не́ба — ту́чи обложи́ли (заволокли́, обволокли́) не́бо;
6. воен. обложи́ть, осади́ть;
а. крэ́пасць — обложи́ть (осади́ть) кре́пость;
7. (обшить) оторочи́ть; вы́ложить;
а. аксамі́там — оторочи́ть (вы́ложить) ба́рхатом;
8. разг. (опрокинуть наземь; умертвить) повали́ть, свали́ть; уби́ть;
кабана́ ~жы́ў пудо́ў на пятна́ццаць — кабана́ свали́л (уби́л) пудо́в на пятна́дцать;
9. прост. (грубо обругать) обложи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
пристава́ть несов.
1. прыстава́ць; (о липком и красящем) бра́цца (за што); (липнуть, прилипать) лі́пнуць, прыліпа́ць;
кра́ска хорошо́ пристава́ла к тка́ни фа́рба до́бра бра́лася за ткані́ну;
2. (о болезни) разг. прыстава́ць;
3. (обращаться к кому-л. с назойливостью) разг. прыстава́ць; чапля́цца;
пристава́ть с вопро́сами прыстава́ць з пыта́ннямі;
не пристава́й! не прыстава́й (не чапля́йся)!;
4. (присоединяться) прыстава́ць, далуча́цца;
5. (причаливать) прыстава́ць, прыча́льваць;
ло́дка пристаёт к бе́регу ло́дка прыстае́ да бе́рага;
6. (останавливаться, располагаться) прост., уст. спыня́цца;
7. обл. (уставать, утомляться) прыстава́ць, стамля́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
парI м. па́ра, -ры ж., мн. нет;
превраще́ние жи́дкости в пар ператварэ́нне ва́дкасці ў па́ру;
пары́ ка́мфоры па́ра ка́мфары;
мя́тый пар мя́тая па́ра;
отрабо́танный пар адпрацава́ная па́ра;
насы́щенный пар насы́чаная па́ра;
перегре́тый пар перагрэ́тая па́ра;
во́льный пар кул. во́льны дух;
от ло́шади идёт пар ад каня́ ідзе́ па́ра;
◊
на всех пара́х по́ўным хо́дам;
зада́ть па́ру даць ла́зню;
подда́ть па́ру падда́ць па́ры;
под пара́ми (в состоянии опьянения) прост. пад му́хай;
с лёгким па́ром з лёгкай па́рай;
пар вон дух вон.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
перекла́дывать несов.
1. (класть в другое место) пераклада́ць, перакла́дваць;
2. (возлагать на другого) пераклада́ць, перакла́дваць;
3. (укладывать что-л., поместив между отдельными предметами, частями слой чего-л. другого) пераклада́ць, перакла́дваць;
4. (укладывать заново, иначе) пераклада́ць, перакла́дваць;
5. (производить заново кладку чего-л.) пераклада́ць, перакла́дваць;
6. (класть слишком много) разг. перадава́ць;
7. (пить слишком много спиртного) прост. перабіра́ць;
8. (придавать другую форму — музыкальному или литературному произведению) пераклада́ць;
9. уст. (переводить на другой язык) пераклада́ць;
10. уст. (перепрягать лошадей) перапрага́ць; см. переложи́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
посади́ть сов.
1. в разн. знач. пасадзі́ць;
посади́ть де́рево пасадзі́ць дрэ́ва;
посади́ть на дива́н пасадзі́ць на кана́пу;
посади́ть на скамью́ подсуди́мых пасадзі́ць на ла́ву падсу́дных;
посади́ть председа́телем пасадзі́ць старшынёй;
посади́ть на дие́ту пасадзі́ць на дые́ту;
посади́ть на экза́мене пасадзі́ць на экза́мене;
посади́ть кля́ксу пасадзі́ць кля́ксу;
посади́ть хлеб в печь пасадзі́ць хлеб у печ;
2. (затратить, вложить) прост., уст. усадзі́ць;
посади́ть все де́ньги во что́-л. усадзі́ць усе́ гро́шы ў што-не́будзь;
◊
посади́ть в кало́шу пасадзі́ць у гало́ш; см. сади́ть, сажа́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ши́шка ж.
1. (на теле) гуз, род. гу́за м., шы́шка, -кі ж.;
ши́шка на лбу гуз на лбе;
ши́шка му́дрости шы́шка му́драсці;
2. бот. шы́шка, -кі ж.;
сосно́вая ши́шка бот. хваёвая (сасно́вая) шы́шка;
3. (утолщение на растениях) гуз, род. гу́за м.;
4. (украшение на конце предмета) булаве́шка, -кі ж.; га́лка, -кі ж.; га́лачка, -кі ж.;
5. перен. (о важном, влиятельном человеке) прост., ирон. шы́шка, -кі ж.;
◊
на бе́дного Мака́ра все ши́шки ва́лятся погов. над пе́шым арло́м і варо́на з кало́м;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
вы́браць сов.
1. в разн. знач. вы́брать; (материалы, цитаты — ещё) извле́чь; (путём голосования — ещё) избра́ть; (подходящий момент, время — ещё) улучи́ть;
в. матэрыя́л па гу́сце — вы́брать материа́л по вку́су;
в. мя́ккі каранда́ш — вы́брать мя́гкий каранда́ш;
в. сабе́ жаніха́ — вы́брать себе́ жениха́;
в. час — вы́брать (улучи́ть) вре́мя;
в. лімі́т — вы́брать лими́т;
в. сме́цце з насе́ння — вы́брать сор из семя́н;
в. усю́ ваду́ са сту́дні — вы́брать всю во́ду из коло́дца;
в. паз — плотн. вы́брать паз;
в. чле́наў праўле́ння — избра́ть (вы́брать) чле́нов правле́ния;
2. отобра́ть;
в. са́мыя спе́лыя я́блыкі — отобра́ть са́мые зре́лые я́блоки;
3. (копая, извлечь) вы́копать;
в. бу́льбу — вы́копать карто́фель;
4. (убрать урожай огурцов, лука и т.п.) убра́ть, собра́ть;
5. прост. (съесть) сло́пать;
◊ (спіць —) хоць зу́бы вы́беры (спит) без за́дних ног
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ан прост.
1. союз аж, але́ ж;
ан вдруг аж ра́птам;
ан глядь аж гляджу́;
ан нет але́ ж не;
я ду́мал, она́ его́ забы́ла, ан, ви́дно, нет я ду́маў, яна́ пра яго́ забы́лася, але́ ж не;
2. усилительная част. а вось і, а ўсё-такі, а ўсё ж такі, не;
— Ну что, проигра́лся? — Ан нет. Ну што, прайгра́ўся? — А вось і не (не);
— Съе́зжу-ка я в го́род. — Не́зачем! — Ан съе́зжу. З’е́зджу я ў го́рад. — Няма́ чаго́! — А ўсё-такі (а ўсё ж такі) з’е́зджу.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)