прыро́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Усё існае на зямлі, не створанае дзейнасцю чалавека; увесь свет у разнастайнасці яго форм. Законы прыроды. Пераўтварэнне прыроды. З’явы прыроды. □ Нейкі няўлоўны подых блізкай восені ўжо адчуваўся ў прыродзе. С. Александровіч. Бацька працаваў прарабам па лесасплаву і лесанарыхтоўках і навучыў мяне любіць прыроду. Агняцвет. // Сукупнасць асаблівасцей якой‑н. мясцовасці (рэльеф, раслінны і жывёльны свет, кліматычныя ўмовы і пад.). Сібірская прырода. Паўднёвая прырода. □ [Алена] зразумела яго захапленне дзівоснай прыродай Урала. Шамякін. // Разм. Мясцовасць па-за горадам. Выехаць на прыроду.
2. Сукупнасць, асноўныя якасці, уласцівасці каго‑, чаго‑н. Прырода атама. Чалавечая прырода. Прырода сацыялістычнага ладу. □ Ужо такая і ёсць прырода ў савецкай машыны, што любіць гэта машына прастор. Брыль. // Паходжанне. Прырода маланкі. Вірусная прырода захворвання.
•••
Ад прыроды, з прыроды — ад нараджэння, з пачатку існавання. Ад прыроды слабахарактарны, ..[Юрка] толькі пазіраў на Ніну і паціскаў у недаўменні плячамі. Ермаловіч. З прыроды Не дадзена яму [жуку] адчуць у мёдзе смак, Таму ён і не хваліць мёду. Корбан.
Гульня прыроды гл. гульня.
Мёртвая прырода — неарганічны свет (не жывёльны і не раслінны).
На лоне прыроды гл. лона.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
vegetable [ˈvedʒətəbl] n.
1. раслі́на;
the vege table king dom раслі́нны свет
2. pl. vege tables гаро́дніна;
a vegetable garden агаро́д;
a vegetable dish сала́тніца;
vegetable oil але́й;
vegetable soup суп з гаро́дніны
3. вя́лы чалаве́к;
lead a vegetable life гібе́ць, марне́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
произведённый
1. (совершенный, сделанный, выполненный) зро́блены, праве́дзены, вы́кананы;
произведённый о́пыт зро́блены (праве́дзены) до́след;
2. (причинённый, порождённый, вызванный) зро́блены, вы́кліканы, прычы́нены;
произведённое впечатле́ние зро́бленае (вы́кліканае) ура́жанне;
3. (выработанный) вы́раблены;
произведённая проду́кция вы́рабленая праду́кцыя;
4. (рождённый) наро́джаны;
ребёнок, произведённый на свет дзіця́, наро́джанае на свет;
5. (повышенный в чине) узве́дзены (у чын);
произведённый в офице́ры узве́дзены ў чын афіцэ́ра.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
э́тот мест. гэ́ты род. гэ́тага; ж. гэ́та, род. гэ́тай; ср. гэ́та, род. гэ́тага; мн. гэ́тыя, род. гэ́тых;
на э́том берегу́ на гэ́тым бе́разе;
ничего́ с э́тим де́лом не вы́йдет нічо́га з гэ́тай спра́вай не атрыма́ецца;
◊
не в э́том де́ло не ў гэ́тым спра́ва;
при э́том пры гэ́тым;
на э́тих днях гэ́тымі дня́мі;
э́тот свет гэ́ты свет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аб’е́хаць сов.
1. (проехать стороной или вокруг) объе́хать;
2. (побывать в разных местах) объе́хать; исколеси́ть;
а. уве́сь свет — объе́хать (исколеси́ть) весь мир;
3. (сместиться вниз) осе́сть; оползти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пралі́ць сов.
1. (сквозь что-л.) проли́ть;
2. (слёзы) проли́ть, изли́ть;
◊ п. слязу́ — проли́ть слезу́;
п. святло́ — (на што) проли́ть свет (на что);
п. кроў — проли́ть кровь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прасвяці́ць сов.
1. (пропустить свет через что-л.) просвети́ть;
п. грудну́ю кле́тку — просвети́ть кле́тку;
2. (нек-рое время) просвети́ть;
ліхта́р ~ці́ў тры гадзі́ны — фона́рь просвети́л три часа́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Majoribus reddi
Адпраўляцца да продкаў.
Отправляться к предкам.
бел. Трапіць да Бога ў рай. Трапіць да Абрама на піва. Выправіцца на той свет. Даць дуба. Выпрастаць ногі к парогу.
рус. Отправиться к праотцам/на тот свет. Отдать Богу душу. Уйти в лучший мир. Отдать концы. Дать дуба. Сыграть в ящик.
фр. Rejoindre ses aïeux (Отправиться к праотцам).
англ. To join the majority (Присоединиться к большинству).
нем. Die Seele aus hauchen (Испустить дух). Aus der Welt gehen (Уйти из мира). Ins Gras beißen (Кусать траву). In die andere, bessere Welt übergehen (Перейти в другой, лучший мир). In den Tod sinken (Сойти в могилу).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
мяльчэ́ць, ‑эе; незак.
Тое, што і мялець. Нам чамусьці шкада стала гэтага балотца: няхай бы яно тут усё лета блішч[а]ла пад сонцам! Праўда, карысці ад яго аніякай, бо яно мяльчэе і высыхае якраз тады, калі прыходзіць пара купацца, і мы бегаем за блізкі свет на рэчку, аж у другі калгас. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падрабне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее.
1. Стаць дробным, драбнейшым. Дождж, які перад гэтым ліў як з лубу, спачатку падрабнеў, затым перастаў зусім. Сіняўскі. Лес падрабнеў — пайшлі нізкія тонкія елкі. Пташнікаў.
2. перан. Страціць унутраную значнасць, стаць пасрэдным. — Эхе-хе, мая дзяціна, — Уздыхнуў Даніла дзед: — Падрабнела і людзіна, Падрабнеў цяпер і свет. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)