упра́сці, упраду, упрадзеш, упрадзе; упрадзём, упрадзяце, упрадуць; пр. упраў, упрала; зак., што.
1. Крадучы, укруціць, усукаць што‑н. у што‑н. Упрасці шоўк у воўну.
2. (пераважна з адмоўем «не»). Здолець спрасці што‑н. Пянька жорсткая, не ўпрасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жы́ўчык, ‑а, м.
1. Разм. Прыкметнае біццё артэрыі (пераважна на скроні); нервовае торганне павека. [Верхаводка:] І наогул, давай пра жонку не будзем. А то ў мяне ажно жыўчык пад вокам пачаў дрыжаць. Вось, бачыш? Губарэвіч.
2. Мужчынская палавая клетка; сперматазоід.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жале́зка, ‑і, ДМ ‑зцы, ж.
Разм. уст. Чыгунка (пераважна ў мове партызан у гады Вялікай Айчыннай вайны 1941–1945 гг.). Бацька, знатны мінёр Васіль Яркін, загінуў на «жалезцы». Брыль. Трэба было зацемна перайсці жалевку, а там патруль. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапе́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Хлеб круглай формы пераважна з пшанічнай мукі. Ні раней, ні пасля Уля не піла такога чаю.. Гэта быў кіпень з чорнага аплеценага гляка. Кіпень з мёдам і кіславатай перапечкай. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фітанцы́ды, ‑аў; адз. фітанцыд, ‑у, М ‑дзе, м.
Лятучыя рэчывы, якія ўтвараюцца пераважна вышэйшымі раслінамі і здольныя стрымліваць рост бактэрый, грыбоў і прасцейшых. Выдзяляючы своеасаблівыя пахкія рэчывы, названыя фітанцыдамі, дрэвы забіваюць вакол сябе шкодныя і для чалавека бактэрыі. Сачанка.
[Ад грэч. phytón — расліна і лац. caedo — забіваю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Парке́т ’невялікія гладкія, пераважна з цвёрдых парод дрэў, дошчачкі, якімі насцілаюць падлогу; падлога, зробленая з такіх дошчачак у форме розных геаметрычных фігур’ (ТСБМ). З рус. парке́т ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79), якое праз ням. Parkett з франц. parguet ад parc (гл. парк) (Фасмер, 3, 208).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пі́льня ’тартак’ (Варл.), ’лесапільня’ (пух., Сл. ПЗБ), укр. харк. пи́льня ’тс’, рус. пи́льня ’месца, дзе пілуюць лес пры дапамозе вады, парай, коньмі’. Да пілі́ць 1 (гл.). Суф. ‑ня ўзыходзіць да прасл. ‑ьnʼa, параўн. kolьnʼa ’дрывотня’, stajьnʼa ’стайня’, які пашыраны пераважна на паўн.-слав. тэрыторыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
негацыя́нт
(лац. negotians, -ntis = які гандлюе)
камерсант, які вядзе аптовы гандаль пераважна за межамі сваёй краіны.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
глухава́ты, ‑ая, ‑ае; ‑ват, ‑а.
1. Трохі глухі (у 1, 2 знач.). Глухаваты ад старасці, Пятрусь спаў яшчэ моцна, мог не дачуць гадзінніка. Брыль.
2. Не вельмі звонкі, прыглушаны (пераважна пра голас, гукі). Глухаваты бас. □ Глухаватым, асіплым голасам.. [Андрэй Іванавіч] запеў калыханку. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
груга́н, ‑а, м.
Вялікая чорная птушка сямейства крумкачовых, якая жывіцца пераважна падлай; крумкач. // перан. Пра шкоднага, небяспечнага чалавека. Наш дэвіз — мір і воля народам! Наш паход груганам не стрымаць. Васілёк.
•••
Куды груган касцей не занясе — пра вельмі аддаленае або цяжкадаступнае месца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)