капірава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., каго-што.
1. Знімаць, рабіць копію з чаго‑н. Капіраваць чарцяжы. Капіраваць карціну.
2. перан. Пераймаць, падрабляць чые‑н. рухі, міміку і пад. Паліцэйскія заходзіліся ад таго, як трапна капіраваў фельдфебеля малады паліцэйскі. Мікуліч. // Слепа пераймаць што‑н., некрытычна карыстацца чым‑н. Пісьменнік не захапляецца выпадковымі з’явамі жыцця, не капіруе яго, а, глыбока асэнсаваўшы падзеі, раскрывае заканамернасць гістарычнага працэсу. Арабей.
3. Друкаваць што‑н. з дапамогай гектографа, светапісу, капіравальнага апарата.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэгістра́тар, ‑а, м.
1. Службовая асоба ва ўстанове, якая праводзіць рэгістрацыю каго‑, чаго‑н. «Кінь, дачушка, — кажа [маці], — галаву скруціш. Лепш ідзі да нас у бальніцу за рэгістратара». Грахоўскі. // Той, хто рэгіструе каго‑н., адзначае яўку каго‑н. Адзначыцца ў рэгістратара.
2. перан. Той, хто адзначае, канстатуе бягучыя з’явы, падзеі. Наш друк, радыё і тэлебачанне не павінны быць толькі рэгістратарамі новых станоўчых з’яў жыцця. «Звязда».
•••
Калежскі рэгістратар — першы, ніжэйшы цывільны чын у дарэвалюцыйнай Расіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
для, прыназ. з Р.
1. Выражае аб’ектныя адносіны:
а) ужыв. пры абазначэнні асобы ці прадмета, у адносінах да якіх мае значэнне тая ці іншая з’ява, падзея і пад.
Для яго гэта лёгкая справа.
Для свайго часу гэта было дасягненнем;
б) ужыв. пры абазначэнні неадпаведнасці, несуразмернасці якой-н. з’явы, падзеі.
Ён занадта вопытны для сваіх гадоў.
Вельмі непрыдатнае адзенне для хатняй работы;
в) ужыв. пры абазначэнні асобы ці прадмета, якім што-н. робіцца, прызначаецца.
Жыць для дачкі.
2. Выражае мэтавыя адносіны, указвае на прызначэнне або мэту чаго-н.
Падручнікі для дзяцей.
Вядро для вады.
Усё для перамогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нада́ць, -да́м, -дасі́, -да́сць; -дадзі́м, -дасце́, -даду́ць; нада́ў, -дала́, -дало́; нада́й; -да́дзены; зак.
1. што. Даць, прыдаць чаму-н. якую-н. форму, выгляд, якасць, уласцівасць і пад.
Н. пастанове сілу закона.
Н. сур’ёзны выраз твару.
2. што. Прысвоіць каму-н. званне, надзяліць паўнамоцтвамі і пад.
Н. званне заслужанага дзеяча навукі.
Н. чын маёра.
3. што. Выявіць у якой-н. форме.
Н. гліне форму гаршка.
4. перан., што. Аднесціся, паставіцца пэўным чынам да чаго-н.
Н. вялікае значэнне гэтаму выпадку.
5. што і чаго. Павялічыць, зрабіць больш прыкметным што-н. у кім-, чым-н.
Н. рашучасці абмеркаванню падзеі.
|| наз. нада́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ва́хта
(польск. wachta, ад ням. Wacht)
1) від дзяжурства на караблі, а таксама частка экіпажа, якая нясе гэта дзяжурства;
2) перан. самаадданая праца ў гонар важнай падзеі (напр. працоўная в.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
БАШЫ́РАЎ Гумер Башыравіч
(н. 7.1.1901, с. Янга-Сала Арскага р-на, Татарстан),
татарскі пісьменнік. Літ. дзейнасць пачаў у 1931 (апавяданне «Кроў Хашыма»), Збіраў і даследаваў тат. фальклор, які паўплываў на характар яго творчасці. У творах падзеі грамадз. і Вял. Айч. войнаў, жыццё вёскі (аповесці «Сіваш», 1937; «Родны край — зялёная мая калыска», 1967; зб-кі апавяданняў «Помста», 1942; «Гарманіст», 1943; раманы «Гонар», 1948, Дзярж. прэмія СССР 1951; «Добрай раніцы», 1963; «Сем крыніц Алтынбікэ», кн. 1—2, 1977—78.
т. 2, с. 367
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«ГО́ЛАС ВЁСКІ»,
газета. Выдавалася з 1.10.1941 да 16.6.1944 у Мінску на бел. мове з дазволу і пры дапамозе герм. улад. Распаўсюджвалася пераважна ў сельскіх раёнах акупіраванай тэр. Беларусі. Друкавала распараджэнні акупац. улад, прамовы А.Гітлера, А.Розенберга, В.Кубэ, тэндэнцыйна асвятляла падзеі на франтах 2-й сусв. вайны. Усхваляла гітлераўскі «новы аграрны парадак», аналізавала гасп. магчымасці бел. зямель, сял. жыццё ў замежных краінах. Асвятляла пытанні гісторыі і культуры Беларусі. Апублікавала раман «Насуперак лёсу» М.Дуброўскага (Р.Мурашкі). Выйшла 130 нумароў.
С.У.Жумар.
т. 5, с. 322
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бюлетэ́нь
(фр. bulletin, ад іт. bulletino = запіска, лісток)
1) кароткае паведамленне ў друку аб якой-н. падзеі (напр. б. з’езда);
2) перыядычнае выданне якой-н. установы (напр. Бюлетэнь Інстытута беларускай культуры);
3) лісток для галасавання;
4) лісток часовай непрацаздольнасці хворага.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
зна́чны
1. (большой по размеру) значи́тельный; поря́дочный, изря́дный, соли́дный;
2. (важный) значи́тельный; зна́чимый;
адбылі́ся ~ныя падзе́і — произошли́ значи́тельные собы́тия;
3. разг. заме́тный;
ледзь ~ная ўсме́шка — едва́ заме́тная улы́бка;
◊ трыма́цца на ~най адле́гласці — держа́ться на почти́тельном расстоя́нии;
у ~най ме́ры — в значи́тельной ме́ре (сте́пени)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
маніфе́ст
(фр. manifeste, ад лац. manifestus = яўны)
1) урачысты пісьмовы зварот урада да насельніцтва з выпадку важнай падзеі;
2) пісьмовая адозва з выкладам якіх-н. палажэнняў праграмнага характару (напр. літаратурны м.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)