ушчамі́цца, ушчамлюся, ушчэмішся, ушчэміцца; зак.

1. Аказацца заціснутым, сціснутым з двух бакоў; зашчаміцца. [Свіння] то ўшчэміцца ў плот, то ўлезе ў шкоду, то раптам выпрастаецца на дарозе і імчыцца нема-ведама куды. Чарнышэвіч. Левая нага мая ушчамілася паміж бярозак. Жычка. // Уціснуцца, усунуцца; прымасціцца дзе‑н. [Ірма:] — Ведаю, цябе зноў цягне мора. Але сёння пасля шторму, там [на пляжы] з лежаком не ўшчэмішся. Карамазаў. Ніхто ў цягніку не спаў. Нават тых, каму пашэнціла ўшчаміцца і расцягнуцца на верхніх паліцах, не браў сон. Грахоўскі.

2. Трапіць куды‑н., апынуцца ў цяжкім становішчы. [Шабета:] — К[о]жны, як толькі ў пастку ўшчэміцца, авечкай стаць хоча... Мележ. // перан. Уладкавацца на работу. — Хваліўся [Покат] мне, — падхапіў Галаўня, — што быў на Урале, у шахце. І адтуль, відаць, выкурылі. Цяпер да нас хацеў ушчаміцца. Гроднеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

припа́дочный

1. прил. (к припа́док) прыпа́дачны;

припа́дочные явле́ния прыпа́дачныя з’я́вы;

2. разг. (страдающий припадками какой-л. болезни) прыпа́дачны;

припа́дочный больно́й прыпа́дачны хво́ры;

3. сущ., разг. прыпа́дачны, -нага м.;

пала́та для припа́дочных пала́та для прыпа́дачных.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

прое́зжий

1. прил. (проезжающий) падаро́жны, прае́зджы; (годный для проезда) прае́зны;

прое́зжие лю́ди падаро́жныя (прае́зджыя) лю́дзі;

прое́зжая доро́га прае́зная даро́га;

2. сущ. падаро́жны, -нага м., прае́зджы, -джага м.;

здесь ма́ло прое́зжих тут ма́ла падаро́жных (прае́зджых).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

проходя́щий

1. прич. які́ (што) прахо́дзіць; які́ (што) міна́е; см. проходи́ть​I;

2. прил. прахо́жы;

3. сущ. прахо́жы, -жага м.; міна́к, -ка́ м.; (путник) падаро́жны, -нага м., падаро́жнік, -ка м.; (пешеход) пешахо́д, -да м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

подчинённый

1. (покорённый) пако́раны, ско́раны;

2. (поставленный в зависимость) падпара́дкаваны; (зависимый) падле́глы;

подчинённый зако́ну падпара́дкаваны зако́ну;

3. (поставленный под непосредственное руководство — по службе, работе) паднача́лены;

4. сущ. паднача́лены, -нага м.;

5. грам. зале́жны, падпара́дкаваны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

leg

[leg]

n.

1) нага́ f.

2) кало́ша, калашына́, штані́на f. (нагаві́цаў)

3) но́жка f. (стала́, крэ́сла)

4) ча́стка f., эта́п -у m.

last leg of the trip — апо́шні эта́п падаро́жжа

5) бок трохку́тніка

•

- a leg up

- have not a leg to stand on

- on one’s last legs

- pull one’s leg

- shake a leg

- stretch one’s legs

- get up on one’s hind legs

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

прися́жный

1. (принявший присягу) уст. прыся́жны;

прися́жные заседа́тели уст. прыся́жныя засяда́целі;

прися́жный пове́ренный уст. прыся́жны паве́раны;

2. разг. заўзя́ты; (всегдашний) заўсёдны;

прися́жный шутни́к заўзя́ты жартаўні́к;

3. сущ., уст. прыся́жны, -нага м.;

суд прися́жных суд прыся́жных.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

пае́хаць сов.

1. в разн. знач. пое́хать;

п. у Мінск — пое́хать в Минск;

нага́ не ўтрыма́лася, ~хала — нога́ не удержа́лась, пое́хала;

2. (отбыть куда-л.) уе́хать;

п. з го́рада ў вёску — уе́хать из го́рода в дере́вню;

3. (следом за кем-л.) после́довать, пое́хать;

◊ п. са сме́ху — покати́ться со́ смеху

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Мы́ліца, мы́лічка ’кастыль’ (ТСБМ, Шат.), ’ручка ў сошцы’ (Сержп. Земл.; КЭС, лаг.), мядз. ’ручка на кассі’ (Шатал.), ’планка на дзяржанні лапаты’ (іўеў., Сл. ПЗБ), кобр. мэлыця ’правая ручка сахі’ (Выг. дыс.), мы́льніца ’ручка касы’ (віц.; любан., ветк., ДАБМ, к. 260; паўн.-усх., КЭС; сен., Сл. Эп.-Шып.; Касп.), ’левая ручка касы’ (Смул.), му́льніца ’ручка касы’ (Касп.; віц., арш., ветк., ДАБМ, к. 260). Укр. ми́лиця ’кастыль, драўляная нага’, рус. паўн. мы́лица, мыли́ца ’ручка вясла’, арханг. ’планка на дзяржанні кармавога вясла’, польск. маз. namulnica, mulica, хэлмск. melnỳcia ’ручка сахі’. Да му́ляць, наму́ляць ’націраць, рабіць ранкі’ (гл.); параўн. палес. шму́лятэ ’церці па паверхні’, а таксама балг. шмуля ’рваць фрукты з дрэва разам з галінкамі, матлашыць’. Да форм з мы‑ параўн. бел. смыле́ць ’балець, пячы ад раздражнення скуры, ран’. Цалкам магчыма, што некаторыя ўсх.-слав. формы ўзыходзяць да эст. mõla, карэльск. mela, фін. mela ’кармавое вясло’ (Фасмер, 3, 23–4).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трыно́га, трыно́г, трэнога і вытворныя трыножак, трыны́жок, трыно́жнік, трыножка, труні́жок ‘падстаўка на трох ножках’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Бяльк., Шат., Байк. і Некр., Варл., Сцяшк., Янк. 2, Мат. Гом.; брэсц., З нар. сл.), трыношкі ‘металічная падстаўка на трох ножках’ (Сцяц.); трыно́жак ‘трыножка, патэльня на трох ножках’ (брасл., Сл. ПЗБ); трохно́жка ‘трыножак для калыскі ў полі’ (Мат. Гом.), ‘ражка’ (Бяльк.), трыно́г ‘цэбар’ (ветк., добр., ЛА, 5), ‘жлукта’ (ашм., ЛА, 3), трыно́жка ‘цабэрак для памыяў з трыма ножкамі’ (паўн.-усх., КЭС), трыно́жка, трыно́г ‘кубел на ножках’ (паст., Сл. ПЗБ), ст.-бел. трыногъ, триножекъ ‘кацёл на трох ножках’ (1688 г., ПГС). Укр. трино́га/трино́ги, трині́г, трині́жок, трино́жник, трино́жка, рус. трено́га, трено́жник, польск. trojnóg, в.-луж. trojnohi ‘трыножнік’, ‘таганок’, чэш. trojnožka/třínožka, славац. trojnoha ‘трыножнік’, славен. trinóžnik, trinòg ‘тс’, харв. trònožac, trònog, серб. тро̀ноге, тро̀ножак, балг. трино́жник. Культурныя тэрміны, складаныя словы, што фармальна ўзыходзяць да тры і нага (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)