1. Буйны населены пункт, адміністрацыйны, прамысловы, гандлёвы і культурны цэнтр. Сталічны горад. Горад нафтавікоў. Партовы горад. □ Горад шумеў, як дзень, так ноч, тысячамі галасоў.Колас.// Пра жыхароў такога населенага пункта. Увесь горад гаворыць пра апошнія падзеі.
2.Гіст. Населенае месца, абгароджанае і ўмацаванае сцяной. Старажытны славянскі горад.
•••
Вольны горад — а) сярэдневяковы горад, які вызваліўся з-пад улады феадала і набыў правы самастойнай дзяржавы; б) сучасны горад з асаблівым міжнародным рэжымам, вылучаны ў самастойную палітычную адзінку.
Губернскі горад — галоўны горад губерні.
Заштатны горад (уст.) — горад, які не мае адміністрацыйнага значэння.
Ні к сялу ні к горадугл. сяло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праме́жкавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які ўтварае сабой прамежак, прастору паміж чым‑н. Прамежкавая адлегласць.
2. Які знаходзіцца, размяшчаецца ў прамежку паміж чым‑н.; не асноўны, не галоўны. Гадзіны праз тры, сама болей праз чатыры, .. [Ксеня] будзе ў Чымкенце. Калі, вядома, нічога не здарыцца ў дарозе, калі ніхто не прагоніць яе з тормаза дзе-небудзь на прамежкавай станцыі.Васілёнак.
3. Які займае сярэдняе становішча паміж процілеглымі з’явамі. Канстанцін Лапінка ўсё бачыць і ўсё разумее, але хацеў бы .. заняць прамежкавае становішча паміж варожымі станамі.Кучар.//Спец. Які не можа быць аднесены да пэўнай катэгорыі, спалучае розныя рысы, уласцівыя розным катэгорыям. Прамежкавыя віды. Прамежкавыя формы раслін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самату́жніцтва, ‑а, н.
1. Занятак саматужніка, саматужны промысел. [Марцін:] Пры панскім рэжыме я не мог стаць раўнапраўным членам рабочага класа. Што ж, беспрацоўе... Вось і прыходзілася зямлю араць і розным саматужніцтвам займацца.Чарнышэвіч.
2.перан. Работа, якая вядзецца адасоблена, неарганізавана, прымітыўна. Наш галоўны недахоп, на знішчэнне якога мы павінны накіраваць усе свае сілы, гэта — вузкі «саматужны» характар мясцовай работы. У сілу гэтага саматужніцтва, маса праяўленняў рабочага руху ў Расіі застаюцца чыста мясцовымі падзеямі.Ленін.// Вузкае, прымітыўнае разуменне чаго‑н. «Барацьба за высокае майстэрства, супраць элементаў саматужніцтва, меладраматызму..» — гэты дэвіз, што бытуе ў тэатры, павінен стаць для яго пуцяводнай зоркай.«Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кардына́л
(польск. kardynał, ад лац. cardinalis = галоўны)
1) вышэйшы пасля рымскага папы духоўны сан у каталіцкай царкве;
2) пеўчая птушка сям. аўсянкавых з ярка-чырвоным пер’ем, якая водзіцца ў Амерыцы;
3) рыба сям. карпавых, якая водзіцца на поўдні Кітая; на Беларусі вядома як акварыумная.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
другі́, -а́я, -о́е.
1.гл. два.
2. Не такі, інакшы, непадобны да гэтага або ранейшага.
Зусім д. голас.
3. Паўторны.
Д. прыезд.
4.Ужыв. пры супрацьстаўленні.
Аднаму чалавеку весела, а другому сумна.
Адзін большы, д. меншы.
5. Не галоўны па значэнні, другарадны.
На другіх ролях.
6. Які замяняе першага, сапраўднага.
У яго цяпер д. бацька.
7. Не гэты, іншы.
Другім разам прыходзьце.
8.займ.неазнач. Які-н. іншы.
Д. дзякаваў бы, а ты не задаволены.
9. Які атрымліваецца пры дзяленні на два.
Другая частка.
10.у знач.наз.друга́я, -о́й, ж. Другая частка чаго-н.; палавіна.
Адна другая.
11.у знач.наз.друго́е, -о́га, н. Страва, якая падаецца пасля першай.
На другое падалі мачанку.
12.у знач.наз.другі́, -о́га, м., мн. -і́я, -і́х. Хтосьці іншы, не сам.
Сам не гам і другому не дам (прымаўка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
cardinal
[ˈkɑ:rdɪnəl]1.
adj.
1) гало́ўны, са́мы істо́тны, кардына́льны
the cardinal merit — гало́ўная заслу́га
2) я́рка-чырво́ны
3) кардына́льскі
2.
n.
1) кардына́л -а m. (царко́ўны)
2) кардына́л -а m. (пту́шка)
3) я́рка-чырво́ны ко́лер
4) Math. ко́лькасны лічэ́бнік
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
trunk
[trʌŋk]1.
n.
1) каме́ль -ля́m. (дрэ́ва)
2) ку́фар -ра m.
3) бага́жнік -а m. (у аўтамабі́лі)
4) ту́лава n.
5) гало́ўная артэ́рыя або́ нэрв
6) хо́бат слана́
2.
adj.
гало́ўны
the trunk highway — гало́ўная магістра́ль
•
- trunks
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вы́йгрышм
1. Gewínn m -(e)s, -e;
гало́ўны вы́йгрыш Háuptgewinn m, das große Los;
грашо́вы вы́йгрыш Bárgewinn m;
рэ́чавы вы́йгрыш Sáchgewinn m;
◊ перанбыць у выйгрышы im Vórteil sein;
2.камерц (карысць) Nútzen m -s, Gewínn m;
вы́йгрыш спажы́ўца Konsuméntengewinn m;
вы́йгрыш вытво́рцы Produzéntengewinn m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
primary2[ˈpraɪməri]adj.
1. першапачатко́вы, са́мы ра́нні, пе́ршы;
a primary source першакрыні́ца
2. элемента́рны, пачатко́вы;
a primary school пачатко́вая шко́ла (у Вялікабрытаніі – ад 5 да 11 гадоў)
3. асно́ўны, найважне́йшы;
a matter of primary impor tance спра́ва першапачатко́вай ва́жнасці
4.ling.
1) каранёвы;
a primary word каранёвае сло́ва
2) асно́ўны;
a primary stressгало́ўны на́ціск
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
АТЛУСЦЕ́ННЕ,
лішняе адкладанне тлушчу ў падскурнай клятчатцы і інш. тканках арганізма. Галоўны фактар атлусцення — парушэнне механізмаў рэгуляцыі тлушчавага абмену. Адрозніваюць атлусценне як самастойную хваробу і як сімптом пры хваробах нерв. і эндакрыннай сістэм. Развіццю спрыяюць празмернае харчаванне, абмежаванасць фіз. нагрузкі, спадчынная схільнасць і інш. Існуюць 4 ступені атлусцення ў залежнасці ад масы хворага: 1-я — маса перавышае нармальную масу на 30%; 2-я — на 30—50%; 3-я — на 50—100%; 4-я — болей за 100%. Пры 1-й і 2-й ступенях працаздольнасць і жыццёвая актыўнасць хворых не парушаны. Потым узнікаюць хваробы: лёгачная і сардэчная недастатковасць, атэрасклероз, дыябет і інш. Лечаць атлусценне дыетай, лячэбнай фізкультурай, воднымі працэдурамі, лякарствамі.