Verbum

машта́б, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Адносіны даўжыні лініі на карце, глобусе, чарцяжы і пад. да даўжыні ў натуры.

М. — дваццаць пяць кіламетраў у адным сантыметры.

2. перан. Размах, значэнне.

Шырокі м. будаўнічых работ.

У сусветным маштабе.

|| прым. машта́бны, -ая, -ае.

нагрузі́ць, -гружу́, -гру́зіш, -гру́зіць; -гру́жаны; зак., каго-што.

1. гл. грузіць.

2. перан., чым. Ускласці на каго-н. якую-н. працу, грамадскія абавязкі, даручэнні.

Н. грамадскай работай.

|| незак. нагружа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. нагру́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

завало́даць, -аю, -аеш, -ае і заўлада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., кім-чым.

1. Узяць каго-, што-н. у поўнае сваё распараджэнне; захапіць.

З. чужой маёмасцю.

2. перан. Прыцягнуць да сябе, падпарадкаваць свайму ўплыву.

З. чыёй-н. увагай.

|| незак. завало́дваць, -аю, -аеш, -ае.

закава́ць, -кую́, -куе́ш, -куе́; -куём, -куяце́, -кую́ць; -ку́й; -кава́ны; зак.

1. каго (што). Надзець на каго-н. кайданы.

З. злачынца.

2. перан., што. Замарозіць, пакрыць лёдам.

Мароз закаваў раку.

3. каго (што). Падбіваючы падкову, пашкодзіць нагу каню.

|| незак. зако́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

закруглі́цца, -углю́ся, -у́глішся, -у́гліцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць круглым, закругленым.

Бераг возера закругліўся.

2. перан. Скараціць выклад, каб хутчэй яго закончыць (разм., жарт.).

Дакладчык закругліўся.

|| незак. закругля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. закругле́нне, -я, н. (да 1 знач.).

запрато́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак. (разм.).

1. каго-што. Далёка або невядома куды схаваць, падзець.

І куды ён запраторыў шашкі?

2. перан., каго (што). Заслаць куды-н., адкуль цяжка выбрацца, вызваліцца.

З. каго-н. у глуш.

|| незак. запрато́рваць, -аю, -аеш, -ае.

гла́дкі, -ая, -ае.

1. Роўны, без упадзін і выступаў.

Г. стол.

Гладкая пляцоўка.

2. перан. Просты, лёгкі для разумення (пра мову, верш, думкі і пад.).

Г. стыль.

Лектар гаварыў гладка (прысл.).

3. Сыты, адкормлены (разм.).

Гладкія коні.

Г. пан.

|| наз. гла́дкасць, -і, ж.

губля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.

1. Прападаць, знікаць.

Дробныя рэчы часта губляюцца.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рабіцца непрыметным, нябачным.

Сцежка гублялася ў бярэзніку.

3. перан. Траціць самавалоданне, хвалявацца.

Ён не губляўся ні пры якіх абставінах.

|| зак. згубі́цца, згублю́ся, згу́бішся, згу́біцца.

гу́шча, -ы, ж.

1. Густы асадак (стравы, раствору і пад.).

На дне засталася г.

Г. дзяцей не разганяе (прыказка).

2. Тое, што і гушчар.

3. Самае густое месца ў чым-н., цэнтр.

Уціснуцца ў самую гушчу натоўпу.

Быць у гушчы падзей (перан.).

дарысава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак., каго-што.

1. Скончыць рысаваць што-н.

Д. партрэт.

2. перан. Закончыць стварэнне вобраза, характару.

Д. вобраз галоўнага героя.

|| незак. дарысо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. дарысо́ўка, -і, ДМ -со́ўцы, ж. і дарысо́ўванне, -я, н.