Тру́ля ‘марудны чалавек, маруда’ (лід., Сл. рэг. лекс.). Няясна; можна параўнаць з укр. дыял. труля́ти ‘штурхаць’ (гл. туляцца) або з лат. truls, абл. truļš ‘тупы, тупалобы’, ‘атупелы (погляд)’, якое з trult ‘станавіцца тупым’, trulēt ‘тс’ < і.-е. *treu‑ (Каруліс, 2, 431).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
высо́кий в разн. знач. высо́кі;
высо́кая иде́йность высо́кая ідэ́йнасць;
высо́кая те́хника высо́кая тэ́хніка;
высо́кая производи́тельность труда́ высо́кая прадукцы́йнасць пра́цы;
высо́кий гость высо́кі госць;
высо́кий го́лос высо́кі го́лас;
высо́кий стиль высо́кі стыль;
высо́кая температу́ра высо́кая тэмперату́ра;
высо́кий челове́к высо́кі чалаве́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
рабінзо́н
(англ. Robinson = імя героя рамана Д. Дэфо «Рабінзон Круза»)
чалавек, які жыве ў бязлюдным месцы і вымушаны сам здабываць усё неабходнае для жыцця.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
эстэ́т
(фр. esthéte, ад гр. aisthetes = які ўспрымае, адчувае)
1) прыхільнік усяго прыгожага, вытанчанага;
2) чалавек, які больш цэніць у мастацтве форму, чым змест.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Homo hebes
Абмежаваны чалавек.
Ограниченный человек.
бел. Здаўся на затычку да пустога хлева. Ад парожняга хлева затычка. 3 ім ні шыць, ні пароць.
рус. Он пороху не выдумает. Он трёх не перечтет. Ни в дудочку, ни в сопёлочку.
фр. Homme borné (Ограниченный человек). Il n’a pas inventé la poudre (Он не выдумал пороху).
англ. He is no conjurer (Он не фокусник). He will never set the Thames on fire (Он не подожжет Темзу).
нем. Breite Stirn und wenig Hirn (Широкий лоб и мало мозга).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Est phrasis in puero bene consentanea vero
Слова дзіцяці адпавядае праўдзе.
Речь ребёнка соответствует правде.
бел. Дзіця не салжэ. Дзіця і п’яны праўду скажа. Чалавек да сямі лет праўду гаворыць. Малое і п’янае найлепшу праўду скажа.
рус. Устами младенца глаголет истина. Глупый да малый всегда правду говорят.
фр. Les paroles de l’enfant correspondent à la vérité (Слова ребёнка соответствуют истине).
англ. Truth comes out of the mouths of babes and sucklings (Устами младенцев глаголет истина).
нем. Kinder und Narren sprechen die Wahrheit (Дети и дураки говорят правду).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
здаро́жаны, ‑ая, ‑ае.
Стомлены, замораны дарогай, у дарозе. Дзверы ціхенька адчыніліся, і ў пакой улез здарожаны чалавек у чорным кажушку. Быкаў. // Які выражае стомленасць дарогай. Калі б у гэты момант гаспадар ці гаспадыня паглядзелі на Сяргея, яны заўважылі б, што на твары яго, здарожаным і бледныя, выступіла як у хворага, нездаровая, плямамі, чырвань. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зеленава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Злёгку зялёны (у 1, 2 знач.); з зялёным адценнем. Зеленаватыя вочы ўмеюць быць злымі і строгімі, хоць сам старшыня чалавек не злы. Колас. З мора насустрач нам адна за другой коцяцца ўзнятыя ветрам зеленаватыя хвалі. Галавач.
2. Недаспелы, зялёны. Жыта пачало хутка даспяваць. Толькі ў нізінах яно было зеленаватым. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змо́ва, ‑ы. ж.
Тайнае пагадненне некалькіх асоб аб сумесных дзеяннях супроць каго‑, чаго‑н. для дасягнення пэўных палітычных мэт. Насельніцтва пачало ўсё больш і больш пераконвацца, што гэта дума з’яўляецца новай змоваю буржуазіі і самаўладства. Колас. // Тайны ўгавор, дамоўленасць. [Наталля:] Дык гэта ж і ёсць змова дваіх супроць трэцяга. Прычым, гэты трэці — чэсны чалавек. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гва́здаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. З сілаю біць, удараць па кім‑, чым‑н. Возьме чалавек кастыль, прыставіць яго да шпалы і — пайшоў гваздаць малатком. Васілёнак. Гудок кожны дзень будзіць Максіма, кліча да працы, туды, у дэпо, дзе палае горан, дзе Максім праз цэлы дзень, закасаўшы рукавы, гваздае молатам па рас[п]аленым іскрыстым жалезе. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)