во́чы) н Áuge n -s, -n;

раско́сыя во́чы Schlítzaugen pl;

до́брыя [дрэ́нныя, ке́пскія] во́чы (пра зрок) gute [schléchte] Áugen;

◊ няўзбро́еным во́чыам mit blóßem Áuge;

кра́ем во́чыа aus den Áugenwinkeln;

з во́чыа на во́чыа únter vier Áugen;

трапля́ць [трапля́цца] на во́чы únter die Áugen kómmen*;

хоць во́чыа вы́калі es ist stóckdunkel [stóckfinster];

вы́значыць на во́чыа nach Áugenmaß bestímmen;

як во́чыам ахапі́ць sowéit das Áuge reicht;

заплю́шчваць [закрыва́ць] во́чы die Áugen schlíeßen*;

заплю́шчваць во́чы на што-н ein Áuge [béide Áugen] zúdrücken, die Áugen vor etw. (D) verschlíeßen*; fünf geráde sein lássen*;

адкрыва́ць во́чы каму-н на што-н j-m über etw. (A) die Áugen öffnen;

не пака́зваць вачэ́й sich nicht blícken lássen*;

прагле́дзець усе́ во́чы sich die Áugen aus dem Kopf gúcken*;

для адво́ду вачэ́й zum Schein;

ва ўсі́х на вача́х vor aller Áugen;

сказа́ць у во́чы ins Gesícht ságen;

кі́дацца ў во́чы ins Áuge stéchen*;

не ве́рыць сваі́м вача́м séinen Áugen nicht tráuen;

не спуска́ць вачэ́й з каго-н j-n nicht aus den Áugen lassen* [verlíeren*];

◊ глядзе́ць ва ўсе во́чы ganz Áuge sein;

глядзе́ць сме́рці ў во́чы dem Tod ins Áuge scháuen;

у яго́ во́чы вы́лезлі на лоб (ад здзіўлення) ihm fíelen béinahe die Áugen aus dem Kopf; er war éinfach platt (разм);

ісці́ куды́ во́чы павяду́ць der Náse nach gehen*;

прэч з маі́х вачэ́й! geh mir aus den Áugen!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

галава́ ж

1. Kopf m -(e)s, Köpfe, Haupt n -(e)s, Häupter;

з галав ы́ да ног [пя́так] von Kopf bis Fuß, vom Schéitel bis zur Sóhle;

зме́раць з галавы́ да ног von óben bis únten mústern;

2. (кіраўнік) Führer m -s, -, Chef [ʃɛf] m -s, -s, Óberhaupt n -(e)s, -häupter;

3. (пра жывёл) Stück n -(e)s, -e;

пяць гало́ў аве́чак fünf Scháfe;

4. (пярэдняя частка чаго-н) vórderer Teil;

галава́ кало́ны вайск Kolónnenspitze f -, -n;

◊ у мяне́ гэ́тага і ў галаве́ не было́! ich habe überháupt nicht darán gedácht!;

спі́хваць з хво́рай галавы́ на здаро́вую die Schuld auf éinen ánderen schíeben* [ábwälzen];

не ве́шай галавы́ lass den Kopf nicht hängen, Kopf hoch;

вы́кінуць з галавы́ sich (D) aus dem Kopf schlágen*;

гэ́та ў мяне́ вы́лецела [вы́скачыла] з галавы́ das ist mir entfállen, darán habe ich nicht mehr gedácht;

гэ́та не выхо́дзіць у мяне́ з галавы́ das geht mir nicht aus dem Sinn;

у мяне́ ў галаве́ закружы́лася mir wurde schwínd(e)lig;

дуры́ць галаву́ каму-н j-m auf die Nérven gehen*; belästigen vt;

на сваю́ галаву́ zum éigenen Scháden;

адка́зваць галаво́ю voll verántwortlich sein (за што-н für A);

як снег на галаву́ wie (ein Blitz) aus héiterem Hímmel;

ён чалаве́к з галаво́й er hat éinen klúgen Kopf

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Spítze

I

f -, -n вастрыё; ко́нчык; шпіль

2) вяршы́ня (гары); вершалі́на (дрэва)

3) но́сік (чаравіка)

4) галава́ (калоны)

5)

die ~n der Geséllschaft — вяршкі́ грама́дства

an der ~ des Staátes stéhen* — стая́ць на чале́ дзяржа́вы

j-n an die ~ stéllen — паста́віць каго́-н. на чале́

an die ~ séiner Bemühungen stéllen — імкну́цца зрабі́ць што-н. у пе́ршую чаргу́

die ~ der Produktión hálten* — трыма́ць рэко́ры́ па вытво́рчасці чаго́-н.

6)

j-m die ~ bíeten* — дава́ць адпо́р, ака́зваць супраціўле́нне каму́-н.

éiner Sáche (D) die ~ ábbrechen* — абясшко́дзіць што-н., пазба́віць спра́ву вастрыні́

auf die ~ tréiben* — даве́сці што-н. да кра́йнасці

éine Sáche auf die ~ stéllen — паста́віць што-н. дагары́ нага́мі

7)

fréie ~n — с.-г. звышпла́навыя праду́кты, лі́шкі

II

f -, -n кару́нкі

~n klöppeln — пле́сці [вяза́ць] кару́нкі

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Wílle

m -ns, -n рэдка pl во́ля

Ménschen gúten ~ns — лю́дзі до́брай во́лі

es war dein éigener ~ — ты сам хаце́ў гэ́тага

er soll séinen ~n háben — няха́й бу́дзе так, як ён хо́ча

j-m séinen [den] ~ tun* — вы́канаць чыё-н. жада́нне; зрабі́ць так, як хто-н. хо́ча

séinen létzten ~n tun* — вы́казаць сваю́ апо́шнюю во́лю, скла́сці завяшча́нне

séinen ~n dúrchsetzen — настая́ць на сваі́м

j-m séinen [állen] ~n lássen* — даць каму́-н. магчы́масць дзе́йнічаць так, як ён хо́ча

beim bésten ~n — пры ўсі́м жада́нні

es steht in séinem ~n — гэ́та зале́жыць ад яго́

etw. mit ~n tun* — зрабі́ць што-н. наўмы́сна

j-m zu ~n sein — быць пако́рлівым чыёй-н. во́лі; быць гато́вым вы́канаць чыю́-н. во́лю

er ist voll gúten ~ns — у яго́ мно́га [по́ўна] до́брых наме́раў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Zúnge

f -, -n

1) анат. язы́к

mit der ~ ánstoßen* — шапялцвіць

sich (D) in die ~ béißen* — прыкусі́ць язы́к (тс. перан.)

j-m die ~ lösen — развяза́ць язы́к каму́-н.

séiner ~ fréien Lauf lássen* — распусці́ць язы́к

j-m das Wort von der ~ néhmen* — прадугада́ць, вы́значыць напе́рад чыю́-н. ду́мку

es brennt ihm auf der ~ — у яго́ язы́к свярбі́ць (паведаміць што-н.)

das Wort schwebt mir auf der ~, ich hábe das Wort auf der ~ — у мяне́ сло́ва кру́ціцца на языку́

mir hängt die ~ zum Hálse heráus — я паміра́ю ад сма́гі

2) язы́к (як характарыстыка ўласцівасцей чалавека)

éine böse ~ háben — быць злым на язы́к

3) язычо́к (чаравіка, трубы аргана)

4) тэх. спускавы́ кручо́к, ла́пка

5) стрэ́лка (вагаў)

◊ das Herz auf der ~ trágen* — быць шчы́рым [адкры́тым]

sich (D) die ~ verbrénnen* — прагавары́цца, збалбатну́ць лі́шняе

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

czas, ~u

м. час;

rachuba ~u — лік часу; часалічэнне;

kawał ~u разм. даволі доўга; шмат часу;

przez ten czas — за гэты час; тым часам; на працягу гэтага часу;

do ~u — да часу; да пары;

od ~u do ~u — час ад часу; калі-нікалі;

przed ~em — раней часу; дачасна;

najwyższy czas — самая пара; самы час;

w sam czas — у час; у пару; своечасова;

we właściwym ~ie — своечасова;

za dawnych ~ów — у даўнія часы; даўней; раней; калісьці;

czas teraźniejszy грам. цяперашні час;

czas przyszły грам. будучы час;

czas przeszły грам. прошлы час;

czas lokalny — мясцовы час;

z biegiem ~u — з цягам часу;

na pewien czas — на нейкі час;

czas na mnie — мне час; мне пара;

zyskać na ~ie — выгадаць (выйграць) час;

czas nagli — час падціскае;

komu w drogę, temu czas — каму ў дарогу, таму час (пара)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

talk​2 [tɔ:k] v. (to/with) (about/of) 1. гавары́ць, размаўля́ць, гу́тарыць;

talk of one thing and another пагамані́ць пра сёе-то́е;

talk to oneself гавары́ць сам з сабо́ю;

talk in riddles гавары́ць зага́дкамі;

talk on a subject гавары́ць на яку́ю-н. тэ́му;

talk to the point гавары́ць па су́тнасці (пытання);

talk nonsense не́сці лухту́;

talk politics гавары́ць пра палі́тыку;

talk scandal распуска́ць плёткі

2. гавары́ць, вымаўля́ць;

talk fluently гавары́ць бе́гла;

learn to talk вучы́цца гавары́ць;

talk Spanish гавары́ць па-іспа́нску

3. (on/about) чыта́ць ле́кцыю; раска́зваць пра што-н.;

talk on the radio выступа́ць па ра́дыё

♦

talk against time гавары́ць для таго́, каб вы́йграць час;

talk big хвалі́цца, выхваля́цца; ва́жнічаць;

talk double-Dutch гавары́ць незразуме́ла;

talk through one’s hat infml, dated не́сці лухту́;

talk smb.’s head off;

talk smb. to death зму́чыць каго́-н. размо́вамі; Look who’s talking! infml Хто б гаварыў!;

talk (to smb.) like a Dutch uncle рабі́ць (каму́-н.) стро́гую, але́ даліка́тную вымо́ву;

talk smb. into/out of doing smth. угаво́рваць/адгаво́рваць каго́-н. зрабі́ць/не зрабі́ць што-н.

talk away [ˌtɔ:kəˈweɪ] phr. v. загавары́цца, забалбата́цца;

talk away an evening гамані́ць, балбата́ць уве́сь ве́чар

talk back [ˌtɔ:kˈbæk] phr. v. пярэ́чыць;

talk back to one’s parents спрача́цца з бацька́мі

talk down [ˌtɔ:kˈdaʊn] phr. v. перакрыча́ць (каго-н.), прыму́сіць (каго-н.) замаўча́ць;

I won’t allow myself to be talked down. Вы не прымусіце мяне замаўчаць.

talk out [ˌtɔ:kˈaʊt] phr. v.

1. вы́чарпаць тэ́му; дайсці́ да су́тнасці;

Let’s talk this out before we leave. Давайце разбяромся ў гэтым да канца, перш чым разыдземся.

2. заця́гваць дэба́ты, каб адтэрмінава́ць галасава́нне (у парламенце)

talk over [ˌtɔ:kˈəʊvə] phr. v.

1. угаво́рваць, перако́нваць;

We finally talked them over to our way of thinking. Мы нарэшце схілілі іх на свой бок.

2. абмярко́ўваць; дыскутава́ць;

Ha ve you talked the problem over? Вы абмеркавалі праблему?

talk up [ˌtɔ:kˈʌp] phr. v. хвалі́ць, расхва́льваць;

talk up a book рабі́ць рэкла́му кні́зе

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

перахапі́ць, ‑хаплю, ‑хопіш, ‑хопіць; зак.

1. што. Спыніць, затрымаць што‑н. у час руху. Перад вачыма ў Алеся мільгалі твары. Ён, бы ў калейдаскопе, бачыў, як замахнуўся на яго, Алеся, Гальяш і як Мсціслаў перахапіў руку Цялкоўскага. Караткевіч. // Заўважыць, сустрэць (позірк, усмешку і пад.). [Васіль] хмурна адарваў вочы, .. паглядзеў на сваіх, перахапіў востры матчын позірк. Мележ.

2. каго. Затрымаць, спыніць каго‑н. У доўгім інстытуцкім калідоры [Антанюка] перахапіў зяць. Шамякін. Адразу пасля прыёму.. два браты Таркайлы перахапілі.. [Алеся] і чамусьці сталі запрашаць да сябе. Караткевіч. Сказалі [казакі], з каровамі ды авечкамі мы далёка не заедзем: немец насцігне і перахапіць нас з усім нашым скарбам. Якімовіч. Пасля адной з .. удалых вылазак Марата партызаны перахапілі важнага гітлераўскага начальніка. В. Вольскі. // каго-што. Ідучы наперарэз, перагарадзіць шлях, дарогу каму‑н. І ніхто яго [самалёт] у такую ноч не перахапіць, толькі хіба над лініяй фронту абстраляюць зеніткі. Шамякін.

3. каго-што. Захапіць каго‑, што‑н., прызначанае для іншых; схапіць раней за іншых. Барадаты, атросшыся ад пылу, хуценька бег да чырвонаармейцаў, каб раней Мішкі перахапіць адпаведную плату за прадстаўленне. Лынькоў. Хутка зайгралі танга, юнак амаль подбегам падаўся да Чыліты, баючыся, каб яе не перахапілі. Скрыпка. // Захапіць што‑н. чужое ў час дастаўкі, перадачы адрасату. Фашысты маглі перахапіць і расшыфраваць... [радыёграму], і тады смельчакоў чакаў верны правал. Шашкоў. «А што калі перахапіць пісьмо?! Перахапіць — і канцы ў ваду», — працяла Веньку нечаканая думка. Шыловіч.

4. каго-што. Абвязаць, абвіць, аперазаць; перавязаць. Гэткім жа лоўкім рухам .. [Коўбец] адразу ж перахапіў аорту і, спыніўшы кровацячэнне, пачаў сцягваць яе швом. М. Ткачоў.

5. што. Размясціцца ўпоперак чаго‑н. А праз масток, які перахапіў .. [рэчку] ў адным месцы, на сядзібу РТС узыходзіла дарожка. Гроднеў.

6. што. Сціснуць спазмай. Там сядзела Мацючыха. Хацелася крыкнуць, каб і яе сюды, за гэты паркан, але нешта перахапіла голас, і Галя хуценька выбегла з залы на свежае паветра. Сабаленка. Роб глыбока ўздыхнуў і адчуў, як горла перахапіў пякучы боль. Гамолка. / у безас. ужыв. Сэрца неяк тужліва сціснулася і ў горле адразу перахапіла. Алешка.

7. што. Схапіць, абхапіць рукамі што‑н. інакш або ў другім месцы. Дотык пальцаў з чырвоным лакам манікюру на пазногцях быў непрыемны, і Васіль непрыкметна, нібыта трэба было перахапіць лейцы, вызваліў руку. Савіцкі.

8. што і чаго. Пазычыць на кароткі час. Лепш перахапіць у каго лішні рубель, чым ісці ды ніякавата адводзіць убок вочы, пакуль прадаўшчыца запісвае ў тоўсты сшытак твой даўжок. Даніленка.

9. што і чаго. З’есці чаго‑н. на скорую руку, перакусіць. Пасля .. [Джыавані] думаў збегаць на суседнюю вуліцу перахапіць парудругую сасісак у знаёмым ларку. Лынькоў. — Дзякую, не хачу. Я там у буфеце перахапіў сёе-тое, — адмовіўся я, бо пасля таго, што чулі мае вушы, наўрад ці палезла б мне ў рот цешчына перакуска. Сабаленка.

10. што і без дап. Разм. Перабраць меру, праявіць празмернасць у чым‑н. Яўхім зразумеў, што перахапіў, схібіў, паспрабаваў паправіцца. Мележ.

•••

Дыханне перахапіла — тое, што і дыханне заняло (гл. заняць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

знать​I несов. ве́даць, знаць;

◊

даёт себя́ знать дае́ сябе́ адчува́ць (адчу́ць), дава́цца (да́цца) у зна́кі;

дать о себе́ знать даць аб сабе́ знаць;

де́лай, как зна́ешь рабі́, як ве́даеш (як хо́чаш);

зна́ем мы вас ирон. ве́даем мы вас;

знай на́ших шутл. ве́дай на́шых;

знать ме́ру ве́даць ме́ру;

знать не знаю́ (ве́дать не ве́даю) ве́даць не ве́даю;

знать своё ме́сто ве́даць сваё месца́;

знать со́весть мець сумле́нне;

знать толк (в чём) мець густ (разбіра́цца) (у чым);

знать це́ну кому́, чему́ ве́даць, чаго́ хто ва́рты, ве́даць цану́ каму́, чаму́;

как зна́ешь (зна́ет, зна́ете, зна́ют) як зна́еш (зна́е, зна́еце, зна́юць), як хо́чаш (хо́чаце, хо́чуць);

как (почём) знать хто ве́дае?;

кто его зна́ет хто яго́ ве́дае;

на́до (пора́) и честь знать трэ́ба і ме́ру ве́даць;

не знать ве́ку (изно́су, изно́са) не мець зно́су;

не знать поко́я (о́тдыха и т. п.) не мець (не знаць) спако́ю (адпачы́нку и т. п.);

не знать сна не спаць;

не могу́ знать уст. не ве́даю;

сам зна́ю я гэ́та і сам ве́даю;

знать в лицо́ знаць у твар;

то и знай разг. раз-по́раз, сюд-туд;

то́лько и зна́ет (зна́ю, зна́ешь и т. д.), что… то́лькі і ве́дае (ве́даю, ве́даеш и т. д.), што…;

е́сли бы знать, что… (переводится соответствующими личными формами глаг. ве́даць; каб жа ве́даў, каб жа ве́дала, каб жа ве́далі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

уда́р м

1. (чым-н) Schlag m -(e)s, Schläge, Hieb m -(e)s, -e; Streich m -(e)s, -e; Klaps m -es, -e (далонню); Stoß m -es, Stöße, Ánstoß m, Ánprall m -(e)s, -e (сутыкненне, штуршок);

адны́м уда́рам mit éinem Schlag;

нане́сці уда́р éinen Stoß [Schlag, Hieb, Stich] versétzen;

нане́сці выраша́льны уда́р den entschéidenden Stoß führen;

ста́віць пад уда́р in Gefáhr bríngen*, gefährden vt;

быць пад уда́рам in Gefáhr schwében [sein];

адбі́ць уда́р éinen Schlag [Stoß, Hieb, Stich] ábwehren [paríeren];

уда́р гро́му Dónnerschlag m;

сі́ла уда́ру Stóßkraft f -, -kräfte;

уда́р у спі́ну перан ein Dólchstoß (in den Rücken);

нане́сці каму-н уда́р у спі́ну j-m in den Rücken fállen*;

смяро́тны уда́р тс перан Tódesstoß m;

2. мед разм (кровазліццё ў мозг) Schlag m, Schláganfall m -(e)s, -fälle; Apoplexíe f -, -xí¦en (мед);

со́нечны уда́р Sónnenstich m -(e)s, -e;

цеплавы́ уда́р Hítzschlag m;

3. спарт Stoß m, Schlag m;

свабо́дны уда́р Fréistoß m;

вуглавы́ уда́р Éckstoß m, Éckball m -(e)s, -bälle;

уда́р спра́ва (тэніс) Vórhandschlag m;

уда́р зле́ва Rückhandschlag m;

штрафны́ уда́р Stráfstoß m;

4. вайск Schlag m; Stoß m, Vórstoß m, Ángriff m -(e)s, -e;

агнявы́ уда́р Féuerstoß m;

штыхавы́ уда́р Bajonéttangriff m;

гало́ўны уда́р Háuptschlag m, Háuptstoß m;

напра́мак гало́ўнага уда́ру Schwérpunkt m -es, -e (des Ángriffs);

збро́я пе́ршага уда́ру Érstschlagswaffe f -, -n;

5. (узрушэнне) Schlag m, Únglück n -(e)s, -e, Erschütterung f -, -en;

уда́р лёсу Schícksalsschlag m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)