за́раз, прысл.
1. У сучасны момант, у гэты час, цяпер. Усе цяпер на копцы бульбы, Дораг зараз кожны дзень. Панчанка. Дзе раней быў мох, там зараз канюшыны стог. З нар. // Толькі што, зусім нядаўна. Расказаная зараз гісторыя. // У самым скорым часе, хутка (пра дзеянні, падзеі, якія маюць вось-вось адбыцца). Ціха, дзеці, калі ласка, Раскажу вам зараз казку. Муравейка.
2. (звычайна з часціцай «жа»). Неадкладна, у гэты ж момант. [Цімафею Міронавічу] закарцела тады як-небудзь паказаць .. сваю сілу, зараз жа, неадкладна праверыць дзейнасць яе на якім-небудзь аб’екце. Зарэцкі.
зара́з, прысл.
Адразу, за адзін раз, адначасова. Рабіць дзве работы зараз. □ Богут ветлівым паклонам Гасцей вітае дарагіх І раскрывае сваё лона, Каб прытуліць зараз дваіх. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
покуси́ться сов. зрабі́ць зама́х; (попытаться) паспрабава́ць, зрабі́ць спро́бу; (вознамериться) наме́рыцца, зрабі́ць наме́р; (посягнуть) паква́піцца, асме́ліцца (што-не́будзь зрабі́ць); см. покуша́ться.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
офо́рмить сов., в разн. знач. афо́рміць;
офо́рмить стенгазе́ту афо́рміць насценгазе́ту;
офо́рмить кого́-л. на рабо́ту афо́рміць каго́-не́будзь на рабо́ту;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
платони́ческий прям., перен. платані́чны;
платони́ческая любо́вь платані́чнае каха́нне (платані́чная любо́ў);
платони́ческое уча́стие в чём-л. платані́чны ўдзе́л у чым-не́будзь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забо́чышча 2 Месца па баках чаго-небудзь; бок старыцы (Рэч.). Тое ж забачэўе, забакі́, закаба́кі (Слаўг.), забочча (Нас., Слаўг.).
□ ур. Забочышча (луг) каля в. Заспа Рэч.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
пухі́р Уздуцце багны ў выглядзе бурбалкі, якая падымаецца з дна дрыгвы, калі апошняя зацягвае што-небудзь у свае нетры (П. Броўка. Калі зліваюцца рэкі, 1957, 128).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Вяры́цельны ’які сведчыць пра даручэнне каму-небудзь чаго-небудзь’ (КТС, БРС). Паходзіць ад назоўніка *вярыцель < ст.-бел. вѣритель (з XVI ст.) і суф. ‑нъ‑. Рус. верительный, зафіксаванае з 1704 г., утворана самастойна (Шанскі, 1, В, 60).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разве́даць ’дазнацца пра што-небудзь’, ’зрабіць абследаванне чаго-небудзь’ (ТСБМ), ’даведацца’ (лід., Сл. ПЗБ), разве́даны ’выяўлены, знойдзены, распазнаны’ (Сцяшк. Сл.), разве́дка ’здабыванне звестак, абследаванне’ (ТСБМ), ’першы вылет пчол пасля зімы’ (Сцяшк.). Ад раз- і ве́даць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адазва́цца сов., в разн. знач. отозва́ться; (о звуке, боли — ещё) отда́ться; (проявиться — ещё) сказа́ться;
а. на чый-не́будзь го́лас — отозва́ться на чей-л. го́лос;
а. пра рабо́ту каго́-не́будзь — отозва́ться о рабо́те кого́-л.;
рэ́ха ~ва́лася ў ле́се — э́хо отда́ло́сь в лесу́;
нерво́вае ўзрушэ́нне ~зва́лася на здаро́ўі — не́рвное возбужде́ние отозва́ло́сь (сказа́лось) на здоро́вье
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
піць несов., в разн. знач. пить;
п. чай — пить чай;
п. за што-не́будзь (за каго́-не́будзь) — пить за что́-л. (за кого́-л.);
◊ п. кроў — пить кровь;
як п. даць — как пить дать;
п. (на) брударша́фт — пить (на) брудерша́фт;
ва́шымі б ву́снамі ды мёд п. — погов. ва́шими бы уста́ми да мёд пить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)