шы́на, -ы, мн. -ы, шын, ж.
1. Гумавы або металічны абруч на вобадзе кола.
2. Цвёрдая накладная павязка на месцы пералому ці іншага пашкоджання для забеспячэння нерухомасці пашкоджаных частак цела.
Узяць у шыны нагу.
|| прым. шы́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закарце́ць сов., безл., разг., неодобр. си́льно захоте́ться;
яму́ ~це́ла сяго́ння пае́хаць у го́рад — ему́ си́льно захоте́лось сего́дня пое́хать в го́род
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
упі́цца I сов. впи́ться;
п’я́ўка ўпіла́ся ў це́ла — пия́вка впила́сь в те́ло
упі́цца II сов., прям., перен. напи́ться, упи́ться; захмеле́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
А́ЛЕНА ПРА́ВІЛА,
правіла, якое вызначае заканамернасць змены памераў паверхні цела цеплакроўных жывёл у залежнасці ад змены кліматычных умоў. У млекакормячых жывёл на Пн часткі цела, якія выступаюць (канечнасці, вушы, хвост, шыя, лапы), карацейшыя, формы цела больш прысадзістыя, чым у прадстаўнікоў таго ж віду на Пд. У нейкай ступені Алена правіла справядліва і да вышэйшых раслін, парасткі якіх звычайна ўкарочаныя на Пн у параўнанні з паўд. шыротамі. Сфармулявана амер. вучоным Дж.Аленам (1877). Алена правіла, як і Бергмана правіла, вынікае з прынцыпу памяншэння цеплааддачы пры скарачэнні суадносін паверхні цела з аб’ёмам.
т. 1, с. 245
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГІДРАСТАТЫ́ЧНАЕ ЎЗВА́ЖВАННЕ,
метад вымярэння шчыльнасці вадкасцей і цвёрдых цел, заснаваны на Архімеда законе.
Для вызначэння шчыльнасці цвёрдага цела яго ўзважваюць двойчы: у паветры (вызначаецца маса цела) і ў вадкасці вядомай шчыльнасці, напр., у дыстыляванай вадзе (аб’ём цела — па рознасці 2 вынікаў). Пры вызначэнні шчыльнасці вадкасці ў ёй узважваюць цела вядомых мас і аб’ёму (напр., шкляны паплавок). У залежнасці ад патрэбнай дакладнасці праводзяць з дапамогай вагаў аналітычных, тэхн. або ўзорных; пры масавых вымярэннях выкарыстоўваюць спец. гідрастатычныя вагі, якія забяспечваюць хуткія вымярэнні, напр., вагі Мора—Вестфаля.
т. 5, с. 232
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Крыжаві́ны ’хаўтуры, угодкі’ (Сцяшк. Сл.). Магчыма, да крыжавіны ў значэнні ’прыстасаванне, на якое кладуць цела нябожчыка’. Да крыж 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́нус, ‑а, м.
Геаметрычнае цела, якое ўтвараецца вярчэннем прамавугольнага трохвугольніка вакол аднаго з яго катэтаў. Бакавая паверхня конуса. Поўны конус. Усечаны конус. Вышыня конуса. // чаго. Пра ўсякі прадмет, які па форме нагадвае такое геаметрычнае цела. Конус патухлага вулкана. □ Праплываюць [міма вокнаў вагона] сенажаці з конусамі стагоў, чарнеюць свежаўзараныя загоны. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валасні́ца, ‑ы, ж.
Уст. Грубая валасяная (шарсцяная) адзежа, якую надзявалі на голае цела пустэльнікі-манахі ў знак пакоры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсарбе́нт, ‑у, М ‑нце, м.
Цела з развітай паверхняй, якая добра паглынае (адсарбіруе) рэчывы з газаў і раствораў.
[Лац. ad — пры, да, sorbens (sorbentis) — які глытае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
антрапагра́фія, ‑і, ж.
1. Графічны наказ формы цела і касцей чалавека.
2. Апісанне асобных чалавечых рас і народнасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)