Ма́каўка 1, ма́кыўка ’плод маку, галоўка’, ’верхняя частка чаго-небудзь (галавы, купала царквы, гары’ (ТСБМ, Грыг., Нас., Шат., Яшк., Мат. Гом., Ян., Сл. ПЗБ), ’рэпіца ў каровы’ (пух., З нар. сл.), гарадоц. макавіца ’тс’ (Сл. ПЗБ). У выніку намінацыі з макавая галоўка. Да мак (гл.).
Ма́каўка 2, макоўка ’гарлачык белы, Nymphaea alba L.’ (гом., Кіс., Ян.) утварылася ў выніку семантычнага пераносу паводле падабенства з макаўка 1 (гл.); параўн. укр. ма́ківка ’кветка маку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́пях ’пупышка; невялікі плод’ (Сцяц.; слонім., Нар. словатв.), пупах, папаха ’пупышка; коцік на дрэве; кутас’ (ТС), пупех ’пупышка’ (в.-дзв., Шатал.), пупах ’тс’ (Сл. Брэс.), пупех, мн. л. пу‑ пяхё ’саскі грудзей’ (Скарбы), пупах ’тс’ (пін. Шатал.), сюды ж пу́пішак ’пупышка’ (карэліц., Нар. лекс.), укр. пу́ппях, пу́пʼяшок ’бутон; завязь’, рус. зах.-бранск. пу́плух, пу́плушек ’бутон; малое дзіця’. Да пуп ’набухшая пупышка’ з рэдкай суфіксацыяй, магчыма, палаталізаваны варыянт да пу́паха ’тс’ (Мат. Гом.). Параўн. пу́пышы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абрыко́с
(фр. abricot)
пладовае дрэва сям. ружавых, пашыранае ў Сярэд. Азіі, на Каўказе, а таксама сакаўны плод гэтага дрэва чырвона-жоўтага колеру; на Беларусі вырошчваецца аматарамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
анана́с
(н.-лац. ananas < ісп. ananas, ад індз. anana)
травяністая расліна сям. ананасавых, пашыраная ў трапічнай Амерыцы, а таксама духмяны сакаўны плод гэтай расліны залацістага колеру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гарбу́з
(кр.-тат., тур. karpuz)
агародная расліна сям. гарбузовых з паўзучым сцяблом, пашыраная ў розных кліматычных зонах, а таксама буйны круглы або авальны плод гэтай расліны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гетэрака́рпія
(ад гетэра- + гр. karpos = плод)
утварэнне ў аднаго і таго ж віду кветкавых раслін пладоў, якія распаўсюджваюцца рознымі спосабамі (напр. у календулы — жывёламі і ветрам).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Et miseriarum portus est patientia
Цярпенне ‒ прытулак ад бед.
Терпение ‒ пристанище от бед.
бел. Цярпён — спасён. Цярпі, Грышка, спасён будзеш.
рус. При горести терпенье ‒ невольное спасенье. Терпенье и труд всё перетрут. Час терпеть, а век жить.
фр. La patience est amère, mais son fruit est doux (Терпенье горько, но плод его сладок).
англ. Patience is a plaster for all sores (Терпение ‒ лекарство от всех болячек).
нем. Geduld überwindet alles (Терпенье преодолевает всё). Geduld überwindet Holzäpfel (Терпение преодолевает деревянные яблоки).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
баклажа́н
(перс. baklažan)
агародная расліна сям. паслёнавых, пашыраная пераважна ў тропіках і субтропіках, а таксама мясісты плод гэтай расліны сіняга або фіялетавага колеру; вырошчваецца на поўдні Беларусі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пека́н
(англ. pecan, з індз.)
дрэва сям. арэхавых з масляністымі пажыўнымі пладамі, пашыранае ў Паўд. Амерыцы, а таксама ядомы плод гэтага дрэва ў выглядзе арэха; амерыканскі арэх.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Arbore fructu cognoscitur
Дрэва пазнаюць па плодзе.
Дерево узнают по плоду.
бел. Якое дрэва, такія і адросткі. Якое карэнне, такое і насенне. Пазнаюць птушку па палёце.
рус. Яблоко от яблоньки недалеко катится. Дерево по плодам, а человека по делам [узнают].
фр. Le fruit ne tombe jamais loin de l’arbre (Плод никогда не падает далеко от дерева).
англ. The tree is known by its fruit (Дерево узнают по плодам).
нем. Der Apfel fällt nicht weit vom Stamm (Яблоко падает недалеко от ствола).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)