узбо́чына, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і абочына. [Зыгмусь:] — Конь хрумстае траву на ўзбочыне дарогі каля саменькага мяне. Колас. Серабром заігралі мяцёлкі Кавылю на ўзбочынах яру. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́рин конь, род. каня́ м.;
◊
врёт, как си́вый ме́рин хлу́сіць, як наня́ты;
глуп, как си́вый ме́рин дурны́, як бот.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мы́ло ср.
1. мы́ла, -ла ср.;
2. (пена) пе́на, -ны ж.;
ло́шадь вся в мы́ле конь уве́сь у пе́не.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
pociągowy
pociągow|y
запражны;
koń ~y — запражны конь;
zwierzę ~e — цяглыя жывёлы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Аргама́ка ’гультай, п’яніца’, аргама́чыць ’буяніць, п’янстваваць’ (Нас.). Рус. аргамак ’няўклюда’. Пераноснае ўжыванне — ад аргамак ’конь’ (гл.) падобнае да пераноснага огір, вогір, жарабец.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
затапта́ць, -тапчу́, -то́пчаш, -то́пча; -тапчы́; -тапта́ны; зак.
1. што. Топчучы, зараўняць або ўціснуць што-н., прыціснуць.
З. сляды.
З. сцізорык у зямлю.
З. каго-н. у гразь (перан.: зняславіць, ачарніць; разм.).
2. каго (што). Топчучы, задушыць, забіць.
Конь затаптаў шчаня.
3. што. Забрудзіць слядамі (разм.).
З. падлогу.
|| незак. зато́птваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ублы́тацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
1. у што. Заблытацца ў чым-н.
Конь ублытаўся ў пастронкі.
2. чым. Абвязацца, абматацца чым-н.
У. рознымі лахманамі, каб машкара не кусала.
3. перан., у што і без дап. Умяшацца, увязацца ў што-н. (разм., неадабр.).
У. ў чужую справу.
|| незак. ублы́твацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
koń
м.
1. конь;
koń pod wierzch — верхавы конь;
koń pociągowy — запражны конь;
2. шахм. конь;
koń parowy (mechaniczny) — конская сіла;
na koń! вайск. на коні!;
pędzić co koń wyskoczy — імчацца на ўсю моц, імчацца стрымгалоў;
znają się jak łyse konie жарт. ведаюць адзін аднаго навылёт (навылет);
łaska pańska na pstrym koniu jeździ — панская ласка да парога;
zdrów jak koń — здаровы як конь (вол, бык);
zrobić kogo w konia разм. падмануць, абдурыць каго
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
замыля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., чым.
Заварушыць губамі. Малое паварушылася і старанна замыляла ружовымі вусначкамі. Кулакоўскі. Конь выцягнуў шыю, замыляў губамі і пачаў чухаць старому [гаспадару] спіну. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наўгало́п, прысл.
Наўскач, галопам; вельмі хутка. Конь узвіўся на дыбы, пераскочыў лужыну і памчаў наўгалоп. Сіняўскі. Невялікі дарашаваты конік стараўся з усіх сіл і імчаў наўгалоп. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)