kiedy
1. калі;
od kiedy? — з якіх часоў?; з якой пары?;
na kiedy — да якога часу;
słyszał to kto kiedy! — ці чуў гэта хто калі-небудзь!;
kiedy bądź — калі-небудзь;
kiedy indziej — іншым разам;
kiedy niekiedy — час ад часу; часам;
2. калі; як; у той час як;
nie wiem, kiedy to się stało — я не ведаю, калі гэта адбылося;
kiedy trwoga, to do Boga — калі (як) трывога, дык да Бога;
nie zaczynaj, kiedy nie wiesz, czy skończysz — не пачынай, калі не ведаеш, ці закончыш;
kiedy tylko wstałem, on usiadł — як толькі я ўстаў, ён сеў;
kiedy nie chcesz, to nie trzeba — [як; калі] не хочаш, не трэба;
3. разм. калі ж;
kiedy nie mam czasu! — калі ж (калі) не маю часу!;
4. кніжн. але;
chciała się kształcić dalej, kiedy ojciec nie pozwolił — яна хацела вучыцца далей, але бацька не дазволіў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
запанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; зак.
1. над чым. Устанавіць сваю ўладу, панаванне.
Настаў такі час, калі бедната запанавала.
2. Пачаць бяздзейнае, панскае жыццё.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настаць, устанавіцца.
Запанавала цішыня.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Зрабіцца пануючым, пераважным.
У вершах запанавала задумлівая элегія.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы, вас, вам, вас, ва́мі, аб вас, адз. ты; займ. асаб. 2 ас. мн.
Ужыв. пры звароце да некалькіх асоб, а таксама як форма ветлівага звароту да адной асобы.
◊
На вы (гаварыць, быць з кім-н. і пад.) — пра адносіны паміж людзьмі, калі гавораць адзін другому «вы», а не «ты».
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
гаршчо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.
Гліняная пасудзіна са звужаным дном для варкі стравы, для малака, для пакаёвых раслін і пад.
Смачны баршчок, ды малы г. (прыказка). Калі гаспадар з гаспадыняю сварацца, дык у гаршку трасца варыцца (прыказка).
|| памянш. гаршчо́чак і гаршчэ́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м.
|| прым. гаршко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хі́ба́III злучн es sei denn; áußer wenn;
абавязко́ва прыйду́, хі́ба́ калі́ не затрыма́юць ich komme únbedingt, wenn man mich nicht áufhält
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
антэцэдэ́нт
(лац. antecedehs, -ntis = папярэдні)
лог. першы член імплікацыі, якому папярэднічае слова «калі».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ever
[ˈevər]
adv.
1) калі́-не́будзь
is she ever at home? — Ці яна́ калі́-не́будзь быва́е до́ма?
2) заўсёды, увесь час
3) наагу́л; ува ўся́кім ра́зе
•
- ever and again
- for ever and a day
- ever so
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
-soever
suffix -ко́лечы
whosoever — хто́-ко́лечы
whatsoever — што́-ко́лечы
whensoever — калі́-ко́лечы
wheresoever — дзе́-ко́лечы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вонII част. (там) вунь;
вон где вунь дзе;
вон когда́ вунь калі́;
вон куда́ вунь куды́;
вон там вунь там.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
кало́ць¹, калю́, ко́леш, ко́ле; калі́; незак.
1. каго-што. Датыкаючыся чым-н. вострым, выклікаць боль.
К. іголкай.
Цэлы дзень калола (безас.) пад сэрцам (перан.).
2. каго (што). Рабіць укол, уколы (разм.).
Хвораму калолі антыбіётыкі.
3. каго (што). Забіваць чым-н. вострым.
К. свінню.
4. каго-што. Біць рагамі, бадаць (разм.).
Бедная тая дамова, дзе вала коле карова (прыказка).
5. перан., каго (што) і без дап. Рабіць каму-н. колкія заўвагі, папракаць.
К. дакорамі.
◊
Калоць (у) вочы (разм.) — папікаць, дакараць, сарамаціць.
Праўда вочы коле (прыказка) — пра нежаданне слухаць непрыемную праўду.
|| зак. закало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы (да 3 знач.).
|| аднакр. кальну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1, 2 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)